Ratched S01: oorsprong van een iconische zuster

Mildred Ratched werd bekend bij het grote publiek als de tirannieke hoofdzuster in de psychiatrische inrichting waar veroordeelde crimineel McMurphy zijn straf uitzat. De film, die in 1975 werd geregisseerd door Miloš Forman, won maar liefst vijf Oscars en lanceerde niet alleen de carrière van Jack Nicholson als het gekwelde hoofdpersonage, maar ook de legende van zijn kwelgeest Zuster Ratched. Met verve vertolkt door Louise Fletcher werd het personage een cultureel icoon, een symbool van passief-agressieve autoriteit. Zo’n personage verdiende een oorsprongverhaal, besloot rijzende ster Evan Romansky. De jonge scenarist wist Hollywoods meest productieve seriebedenker Ryan Murphy te overtuigen van zijn concept. Het resultaat is de achtdelige prequelserie Ratched op Netflix, een fascinerend allegaartje van stijlen en genres dat vooralsnog weinig doet om de titulaire zuster beter te helpen begrijpen, maar wel uiterst vermakelijk is om te bekijken.

De serie opent in 1947, zestien jaar voor de gebeurtenissen in Formans klassieker. Een jonge Mildred Ratched (Sarah Paulson) is op weg naar het Lucia staatsziekenhuis, een overdadig chique inrichting voor geesteszieken. Aldaar bluft ze zich naar binnen bij een sollicitatiegesprek met hoofdarts Richard Hanover (Jon Jon Briones), die onder de indruk is van haar ervaring als verpleegkundige in de Tweede Wereldoorlog. Helaas is er geen open vacature, maar daardoor laat Ratched zich niet uit het veld slaan. Ze chanteert en konkelt tot ze binnen de kortste keren in uniform door de weelderige gangen van Lucia wandelt. Daar staat ze al snel oog in oog met de gevaarlijkste seriemoordenaar in het hele complex: Edmund Tolleson (Finn Wittrock). Na het uitmoorden van een huis vol priesters is deze patiënt voor evaluatie ondergebracht bij dokter Hanover. Maar wat niemand weet, is dat Tolleson ook de reden is voor de komst van Ratched.

Zodra opkomende scenarist Romansky de handen ineen sloeg met Amerikaanse producent en scenarist Ryan Murphy, kreeg project Ratched vleugels. Als de man achter hitseries als Glee , Pose , en American Horror Story weet Murphy wel raad met succes op het kleine scherm. Vrijwel alles aan Ratched lijkt dan ook te kloppen: het tempo, de snedige dialogen, de extravagante sets. Bovenal zet de serie vol in op stijl. Zo werkten namen als Judy Becker (Hitchcock, American Hustle) en Mark Robert Taylor (American Horror Story, Hollywood ) aan de sets die qua kleurgebruik en symmetrie niet zouden misstaan in een Kubrickfilm. Daarnaast koos Murphy voor de muziek opnieuw voor een samenwerking met Mac Quayle, de componist van Murphy’s eerdere horrorseries American Horror Story en Scream Queens. Met duidelijke invloeden van Bernard Herrmann weet Quayle de serie te laten klinken als een Hitchcockiaanse thriller, en zo kijkt het ook weg. Elke scène is een rijkdom aan kleur, kostuum en compositie – zelfs de gruwelijke sterfscènes. Het geeft het geheel een randje van ongeloofwaardigheid - een goede analogie van het perfecte plaatje dat zuster Ratched op zorgvuldige wijze van zichzelf heeft geknutseld. Een dun laagje vernis, want onder de oppervlakte loert een meedogenloze vrouw met een missie.

De belangrijkste reden om te kijken is dan ook Sarah Paulson, die sinds American Horror Story is uitgegroeid tot het absolute horroricoon van het kleine scherm. Als Ratched is Paulson vele malen angstaanjagender dan Louise Fletcher ooit was. Glimlachend overtuigt ze een patiënt ervan dat zelfmoord zijn beste uitweg is, om daarna een ander barmhartig te troosten. Hierin ligt ook de belangrijkste aanklacht tegen de serie. Want voor een prequel die in het leven is geroepen om het personage van Mildred Ratched uit te diepen, beantwoordt het verrassend weinig vragen over deze titulaire antiheld. Gekleed in onberispelijk uniform en verlicht door neonkleuren zijn haar beweegredenen voor de kijker regelmatig even enigmatisch als voor haar slachtoffers. Spannend is dat zeker, maar het maakt de zuster ook weinig vatbaar voor empathie. Fans van American Horror Story zullen daarnaast opmerken dat de series niet alleen veel op elkaar lijken, maar dat Paulson ook op veel punten haar rol in het veelgeprezen seizoen Asylum herhaalt. Zo blijkt Ratcheds korzelige gedrag deels voort te komen uit de onderdrukking van haar seksuele geaardheid. Het is een worsteling die des te wanhopiger wordt wanneer de zuster moet assisteren bij de gruwelijke therapieën die in die tijd werden toegepast op patiënten met zogenaamde seksuele afwijkingen. Samen met glimpen van haar akelige jeugd zal de kijker het daar voorlopig mee moeten doen. De rest, zo hebben de makers van Ratched al laten doorschemeren, volgt in het tweede seizoen.