The White Tiger: eten of gegeten worden

Een witte tijger, zo vertelt een talentenjager onze hoofdrolspeler Balram (Adarsh Gourav, Hostel Daze) aan het begin van The White Tiger, is het zeldzaamste dier in de jungle. Een dier dat maar eens in een generatie voorbijkomt. Het goede nieuws: Balram is zo’n witte tijger en krijgt daarmee de unieke kans zijn achterlijke dorpje te verlaten en lessen te krijgen in Delhi. Het slechte nieuws: wanneer zijn vader hun landheer niet meer kan betalen, wordt Balram alsnog thuis aan het werk gezet. ‘Dat was de laatste dag dat ik een schoollokaal van binnen heb gezien.’

In The White Tiger, naar het bekroonde boek van Aravind Adiga, krijg je als lid van de laagste klasse (kaste) niets cadeau. Iedereen is daar als een haan in een hanenren bij een slachterij, lijdzaam in afwachting tot het onvermijdelijke einde. Een lot dat Balram koste wat kost wil vermijden.

De bescheiden afkomst van Balram mag dan opvallende gelijkenissen vertonen met die van Jamal (Dev Patel) in Slumdog Millionaire, de hoofdrolspeler hier maakt zich geen illusies dat er ergens een tv-quiz met één miljoen roepies op hem wacht. In The White Tiger geldt meer het adagio: als je ze niet kan verslaan, sluit je dan bij ze aan (If you can’t beat them, join them).

Het cynische sociale drama heeft dan ook meer weg van 99 Homes, een andere speelfilm van regisseur Ramin Bahrani, waarin een jonge vader (Andrew Garfield) gaat werken voor de man (Michael Shannon) die hem, zijn dochtertje en zijn moeder uit huis heeft gezet. (Opvallend detail: schrijver Adiga droeg zijn boek ooit op aan zijn goede vriend Bahrani, die hij leerde kennen tijdens zijn studententijd.)

Balram gaat werken als tweede chauffeur voor de familie van ‘de Ooievaar’, dezelfde landheer die ervoor zorgde dat de jonge Balram niet naar een echte school kon. Toch is wraak het laatste waar Balram op dat moment aan denkt. Voor hem bestaat er geen betere baan dan die hij nu heeft, behalve dan misschien die van eerste chauffeur. Zijn gedienstigheid is bijna misselijkmakend. Maar ook dat zit er al van jongs af aan ingebakken. ‘Geef een dienaar zijn sleutel tot onafhankelijkheid en hij gooit het terug in je gezicht.’

Balrams eeuwige trouw wordt door zijn bazen niet gereciproceerd. Zelfs niet door Ashok (Rajkummar Rao), de jongste zoon van de Ooievaar, en zijn echtgenote Pinky Madam (Priyanka Chopra, Quantico ), die net zijn teruggekomen van een lange residentie in Amerika. Balram mag Ashok en Pinky wel zijn familie noemen, maar wanneer puntje bij paaltje komt, is hij voor hen gewoon inwisselbaar.

In vergelijking met het hoopvolle sprookje in Slumdog Millionaire geeft The White Tiger ons een uiterst cynische blik op de klassenscheiding in India. Het is eten, of gegeten worden. Dit aanhoudende cynisme heeft als bijkomend nadeel dat je als kijker naarmate de film vordert zelf ook de verdoofde afstandelijkheid van het hoofdpersonage overneemt. Wordt er een kind op straat doodgereden? ‘Die wordt door haar ouders vast niet gemist.’ Ook wanneer Balram op koelbloedige wijze het heft in eigen handen neemt kan je niet veel meer dan je schouders ophalen. Zo gaat dat nu eenmaal in de jungle.