Time: hartverscheurend en bitterzoet

Je kan tijd niet terugspoelen, herinneringen niet met terugwerkende kracht verrijken. Sibil Fox Richardson weet dit als geen ander: ze is al 21 jaar gescheiden van haar echtgenoot Robert, die een celstraf uitzit van 60 jaar voor een overval. Zij was destijds ook bij het misdrijf betrokken, maar mocht na 3,5 jaar weer de buitenwereld betreden; hij koos voor een andere juridische strategie en zit nog steeds vast in de roemruchte Angola-gevangenis in de Amerikaanse staat Louisiana. In Time – op Sundance bekroond met de regieprijs – zien we hoe Richardson gedurende al die jaren, vol hoop in haar hart, probeert haar man vrij te krijgen.

Filmmaker Garrett Bradley was bezig met een kortfilm toen ze op Richardson stuitte, die haar zo’n 100 uur aan homevideo’s schonk. In Time – de vorige maand in tamelijke stilte verschenen docu wordt gezien als een grote kanshebber bij de Oscars – zien we hiervan fragmenten, afgewisseld met beelden uit het heden, van Richardson en de twee 17-jarige zonen die ze met Robert kreeg voordat hij fysiek uit haar leven verdween. Ruim 20 jaar eerder zitten Richardson en haar man in zak en as: ze hebben een kledingwinkel opgericht die niet genoeg geld opbrengt, waarop ze de betreurenswaardige overval plegen die hun leven uiteen zal rijten. Want wie had kunnen vermoeden dat Robert zou worden bestraft met 60 jaar detentie?

Zulke buitenproportionele straffen zijn evenwel gebruikelijk in Louisiana. In de Angola-gevangenis zitten legio zwarte mannen levenslang vast voor een lichter vergrijp. Bradley steekt in haar documentaire ook niet onder stoelen of banken dat Roberts lot gelinkt is aan zijn huidskleur. In telefoongesprekken die Richardson voert met de klerk van de rechter die mag en kan bepalen of Robert vroeger vrij wordt gelaten blijkt een grote minachting voor haar eega. Of zoals haar advocaat formuleert: ze hebben liever dat je komt smeken, dan dat je een vurige strijd voert. Maar Richardson combineert nederigheid met vastberadenheid.

Tegen de lotsbeschikkers is ze buitengewoon beleefd, terwijl ze in haar eigen gemeenschap, als succesvolle vrouw en spreker, de waarheid over het verrotte rechtssysteem predikt. Vervolgens zien we opnieuw homevideo’s, van 5, 10 en 20 jaar terug. Van haar jongens die opgroeien zonder Robert. Kleine handelingen, bitterzoet. En elk jaar maar concluderen dat dit niet hét jaar was, het jaar waarop ze elkaar weer in de armen kunnen sluiten. Intussen kan Robert de perzikbomen, die twee decennia eerder zijn gepland op het gevangenisterrein, zien vanuit zijn raam. Er is een hoop tijd verstreken, een hoop gebeurd, en de hoop is nog niet opgegeven.

Bradley maakt die liefde, die Richardson heeft voor haar man, en die ze ook doorgeeft aan haar kinderen, invoelbaar in haar documentaire. Time is een film die resoneert op intiem en universeel niveau. Het is een portret van een verscheurd gezin, een portret van institutioneel racisme en een portret van verlangen naar je geliefde. Erg knap en onconventioneel, met bijzondere pianopartituren die het geheel soms een bijna Tree of Life (Terrence Malick)-achtige sfeer geven. Over een Amerikaanse Droom die soms hapert, stilstaat en dan weer volop ronkt. Terwijl wolken langzaam voorbijdrijven in het luchtledige, als esoterische bewijzen dat de tijd niet stilstaat.