Shirley: beklemmende biopic over schrijfster van The Haunting of Hill House

Sommige films zijn lastig te classificeren en Shirley, bij vlagen briljant én schurend in de goede zin des woords, is zo'n film. Het is géén compleet waarheidsgetrouwe biografie van het leven van Shirley Jackson, de Amerikaanse schrijfster die het meest beroemd werd met haar psychologische horror-roman The Haunting of Hill House uit 1958. Maar de deels fictieve aspecten doen haar, voor zover je dat als buitenstaander kunt beoordelen, toch recht.

Het script van Shirley is gebaseerd op de gelijknamige roman van Susan Scarf Merrell, die het leven van Jackson wel als uitgangspunt nam maar twee niet bestaande mensen, het jonge echtpaar Rose en Fred, toevoegde aan de bestaande mix van Shirley, een even briljante als getormenteerde en alcoholistische vrouw, en Stanley, haar tamelijk onuitstaanbare man, een academicus, literair criticus en overspelige uitslover die Shirley voortdurend koeioneert en tegelijk aanmoedigt in haar werk. Hun rommelige en door intellectuele vrienden overspoelde gezinsleven was daadwerkelijk zoals het in de film wordt geportretteerd - de twee hadden een voor die tijd eigenlijk onaanvaardbaar open huwelijk en ze treiterden elkaar privé en in het openbaar het bloed onder de nagels vandaan - maar het jonge echtpaar Rose en Fred, dat in het begin van de film door Stanley wordt gerekruteerd om in het huis te trekken en een oogje op de steeds vreemder wordende schrijfster te houden, die aan neuroses en writer's block lijdt, is volledig uit de duim gezogen.

Fred zit onder de plak bij Stanley, die hem aan een carrière op de universiteit kan helpen, en Rose, die zwanger en net getrouwd is, wordt in het eerste deel van de film psychisch behoorlijk mishandeld door Shirley, die haar ten onrechte aanziet voor de zoveelste scharrel van Stanley. Met als basis het waarachtige, want goed gedocumenteerde, echte leven van Shirley Jackson betreedt de film via Fred en vooral Rose, die veel minder conventioneel is dan ze zich voordoet en uiteindelijk ook veel meer op Shirleys door obsessies en demonen beheerste karakter lijkt, het terrein van biografische fictie.

Dat blijkt een vruchtbaar terrein; in de handen van Elisabeth Moss ( The Handmaid's Tale , Us), die de laatste jaren de ene carrière-triomf op de andere stapelt, wordt Shirley een complex, zeer intelligent en toenemend macaber karakter, dat zo lijkt weggelopen uit de deels fictieve maar ook tamelijk autobiografische romans van de schrijfster. Daardoor voelt de film alsnog waarachtig, net zoals de zeer vrije maar toch geheel kloppende hervertelling van de beroemdste roman van Jackson in de Netflix-serie The Haunting of Hill House ook helemaal goed voelde.

Shirley is een drama over vier begaafde maar complexe en verbaal agressieve volwassenen - het doet vaak aan Who's Afraid of Virginia Woolf? denken - dat zich net als Hill House bijna helemaal in een op den duur zeer claustrofobisch huis afspeelt en zeer geschikt is voor iedereen die van verbaal vuurwerk houdt en niet bang is zich te verliezen in ongemakkelijke maar herkenbare perikelen tussen in wezen goede maar erg lastige mensen.