I’ll Be Gone in the Dark: groteske poëzie

Foto credits: HBO

In 2018 verscheen het boek I’ll Be Gone in the Dark, over de zogeheten ‘Golden State Killer’; een seriemoordenaar die in de jaren 70 en 80 actief was in Noord-Californië. De daden van de psychopaat waren in de jaren een beetje in de vergetelheid geraakt, allicht omdat hij nooit werd gepakt. True crime-schrijver Michelle McNamara besloot jaren van haar leven te wijden aan de in nevelen gehulde psychopaat. Waarmee er hernieuwde aandacht kwam voor de zaak, resulterend in een arrestatie in 2018. Twee jaar nadat McNamara op 46-jarige leeftijd onverwacht overleed.

Het succes van haar onderzoek, en het boek, heeft ze dus nooit meegemaakt. Belangrijk om te weten is dat McNamara was getrouwd met komiek Patton Oswalt , met wie ze een dochter had. Hij heeft gezorgd dat haar nalatenschap nu ook weerklinkt in de zesdelige documentairereeks. Waarin meteen blijkt wat er nog over is van McNamara’s speurwerk: voicemails, notities, observaties, noem maar op. Het is dan ook vooral haar stem die nadrukkelijk naar voren komt in de zes afleveringen, terwijl het boek vooral draait om de moordenaar. Want McNamara ontpopt zich in I'll Be Gone in the Dark als een pitbull die zich vastbijt in de zaak en niet meer loslaat.

Ze omschrijft haar arbeidsethiek als zodanig: ‘Ik ben als een rat in een doolhof die een taak tot uitvoering moet brengen. Ik was verslaafd aan moordzaken, en ik zou er mijn hele leven mee bezig zijn.’ De crux van haar werk omschrijft ze op poëtisch-groteske wijze: ‘Er is een krachtige leegheid die rondspookt rondom onopgeloste misdaad; moordenaars verliezen hun macht op het moment dat we ze leren kennen.’ Zo zie je in het boek hoe de schaduwen om de Golden State Killer langzaam maar zeker verdwijnen. Dat proces voltrekt zich ook in de documentairereeks, knap belicht door onder meer de gerenommeerde filmmaker Liz Garbus (Bobby Fischer Against the World).

Het zesluik begint met hoe de Golden State Killer eerst in de media nog de East Area Rapist werd genoemd. Sterker nog: McNamara bedacht de bijnaam Golden State Killer. Deze anoniemeling begint in de jaren 70 bij huizen in te breken waar vrouwen op dat moment alleen zijn. Hij verkracht ze. Later begint hij ook te moorden. Hij weet veel van de slachtoffers die hij maakt, en blijft vakkundig uit handen van de autoriteiten. Maar wie is hij? In shots worden flarden getoond: getuigenissen van toen, notities en meer. We tasten samen met McNamara in het duister; het duister dat geleidelijk oplicht.

En dan leren we dat één mens – met hulp van anderen, dat wel - tot grote daden in staat is. Dat één mens, met de nodige discipline en werklust, het werk kan verrichten waar een colonne aan rechercheurs niet toe in staat is. Dat is misschien wel de belangrijkste moraal in I’ll Be Gone in the Dark. Het is ook wat de Golden State Killer zei tegen zijn slachtoffers: ‘You’ll be silent forever, and I’ll be gone in te dark.’ Die opgelegde zwijgzaamheid is door McNamara weer opgeheven; zij geeft de slachtoffers een stem. En de door de Golden State Killer gefluisterde duisternis verdween als sneeuw voor de zon toen in 2018 Joseph James DeAngelo jr. werd opgepakt. Afgelopen week bekende hij in de rechtbank een deel van zijn gruwelijke daden.