Floortje Dessing op bezoek bij Nederlandse ambassadeurs

Over welke eigenschappen moet een goede ambassadeur beschikken, Floortje? ‘Ze moeten vooral stressbestendig zijn. Verder is het belangrijk een antenne te hebben waarmee je gevoeligheden in een land en politiek ingewikkelde situaties kunt aanvoelen. In de landen die ik bezocht heb, is de politieke situatie behoorlijk lastig; ambassadeurs kunnen zich geen uitglijders veroorloven.’

‘Als ambassadeur ben je een verlengstuk van de Nederlandse staat. Het is noodzakelijk dat je je eigen opinie over politieke zaken opzij kunt zetten. Wat wel grappig was: ik vroeg de ambassadeurs wat ze vinden van de zaak rond onze ministers van Buitenlandse Zaken (Halbe Zijlstra en Stef Blok, red.), die de laatste tijd nogal in opspraak zijn geraakt. Ze geven dan letterlijk als antwoord: “Het is niet zo belangrijk wat ik daarvan vind. Het gaat erom dat de Nederlandse regering dit en dit uitdraagt als het om onze ministers gaat.” Dat heeft iets veiligs, want zo kunnen ze altijd zeggen: “Sorry, ik verdedig alleen maar wat het land vindt.”’

Ben je als ambassadeur dan een spreekpop van de overheid? ‘De ambassadeurs hebben me toevertrouwd dat als er beleid komt waar ze zich echt niet in kunnen vinden, ze geen ambassadeur meer willen zijn. Misschien komt hun persoonlijke mening dan toch naar voren. In Amerika gaat het anders, als er een machtswisseling is tussen Republikeinen en Democraten worden alle ambassadeurs simpelweg ingewisseld. Mensen die veel voor de campagne hebben betekend worden dan met zo’n functie beloond.’

Hoe kijken de Nederlandse ambassadeurs naar hun buitenlandse collega’s? ‘Wat ik in Iran en Rusland heb gemerkt, is dat de ambassadeurs van de EU veel met elkaar optrekken en proberen een gezamenlijk blok te vormen. Europa is ontzettend verdeeld, ondanks onze gemeenschappelijke Europese Unie, maar de ambassadeurs ondervinden de voordelen van Europese samenwerking. Voor alle kleine landjes is het prettiger om samen een groot land te vormen.’

Merken de ambassadeurs in de door jou bezochte landen iets van politieke druk? ‘In Nederland zijn we heel erg uitgesproken over hot items als de MH17-kwestie en de annexatie van de Krim. Ik denk niet dat ambassadeurs daarin worden beïnvloed door de mening van de Russen. Ze dragen het Nederlandse standpunt uit, maar proberen zich wel te verplaatsen in het standpunt van de ander en elkaar in het midden te vinden. In deze tijden van polarisatie is dat heel moeilijk: het is jouw taak als ambassadeur om een brug te slaan tussen twee landen die soms lijnrecht tegenover elkaar staan.’

Hoe ziet de dag van een ambassadeur er uit? ‘Ze zijn constant onderweg of aan het vergaderen. De ambassadeurs spreken veel verschillende mensen, vaak om te proberen iets voor elkaar te krijgen. Volgens de Nederlandse principes proberen ze bijvoorbeeld de situatie van journalisten die zonder proces zijn opgesloten te verbeteren. Het is vaak een kwestie van onderhandelen. In Myanmar ging Wouter Jurgens al op bezoek bij een oppositieleider die naar verwachting veel stemmen zou krijgen. Jurgens probeert er dan al een beetje maatjes mee te worden, zodat die man de volgende keer denkt: “Hé, jou ken ik nog!” Het is belangrijk om vooruit te denken.’

Hoe vindt de familie van de ambassadeurs het om telkens weer te verhuizen? ‘Een goed voorbeeld van dat het niet altijd makkelijk is, is Jurgens, die zijn vrouw en drie kinderen heeft meegenomen naar Myanmar. Zijn vrouw had een goede baan, ze werkte voor het Rode Kruis en allerlei andere ngo’s. In Myanmar moet ze zichzelf een rol aanmeten die haar niet past. Als ambassadeursvrouw wordt van haar verwacht dat ze lekker met andere ambassadeursvrouwen gaat kletsen over niks. Daar heeft ze het niet makkelijk mee. Ook voor de andere ambassadeurs blijft het zoeken naar de goede vorm. Hans Docter en zijn man, die ook ambassadeur is, hebben twee jaar samengewoond nadat zijn partner het ambassadeurschap tijdelijk had opgegeven. Hij wilde toch weer aan het werk als ambassadeur, dus nu onderhouden ze een latrelatie.’

Heb je zelf in je werk bijzondere ervaringen gehad met ambassades? ‘Gelukkig niet, want contact met de ambassade betekent doorgaans dat je in de problemen zit. Toen ik vorig jaar vast kwam te zitten in Jemen tijdens opnames van Floortje naar het einde van de wereld, had ik veel contact met de ambassadeur. Die vraagt dan hoe het met me gaat en wat ze voor me kunnen betekenen.’

Waarom heb je je nu gefocust op de ambassadeurs? ‘Ik ben altijd benieuwd naar wat mensen drijft. Waarom word je ambassadeur in een land als Iran? Dit programma biedt ook een kans om een keer de politiek-inhoudelijke kant te belichten. Ik kon in onderwerpen duiken waar ik weinig van wist, zoals de genocide van de Rohingya’s in Myanmar. Door met de ambassadeur te praten leer je veel over dat conflict. Daarnaast wilde ik een beeld vormen van de werkzaamheden van de ambassadeurs. Veel mensen hebben toch het idee dat je als ambassadeur lekker met een cocktail op het strand kunt zitten, iets dat allerminst het geval is.’

Je hebt in elk geval geen veilige landen uitgekozen. ‘Ik wilde sowieso naar landen waar echt iets gebeurt, waar iets op het spel staat. Ik kan wel naar Estland en Luxemburg gaan, wat natuurlijk leuk is, maar niet zo spannend. Ik was in Iran toen Donald Trump net het nucleaire akkoord opzegde, in Rusland speelde die spionnenaffaire. Ik had ook graag naar Afghanistan gewild, maar dat is helaas niet gelukt omdat de ambassadeur niet wilde meedoen.’

Zou je zelf een goede ambassadeur zijn? ‘Nee, ik zou een heel slechte zijn! Ik ben te impulsief, emotioneel en gedreven. Als journalist en programmamaker draag ik mijn eigen mening uit: mijn eigen verhaal vertellen is het belangrijkste. Ik denk dat ik te veel een eenling of een individualist ben om ambassadeur te zijn.’