Column: Begin het verhaal weer eens aan het begin!

De concurrentie tussen streamingdiensten drukt een grote stempel op de wijze waarop showrunners – de mannen en vrouwen die televisieseries bestieren – hun verhalen vertellen. In medias res, een Latijnse term voor het verhaal halverwege laten beginnen, is steeds meer regel dan uitzondering. Dit betekent simpelweg dat je de pilotaflevering van het televisiedrama waar je zo hard aan hebt gewerkt niet opent met een scène waarin de kijker kennismaakt met de hoofdpersoon, die later in het verhaal een aantal obstakels zal moeten overwinnen om succesvol te zijn. Nee, in medias res betekent dat je de hoofdpersoon meteen in het diepe laat springen.

Eerst de chaos, dan de uitleg, of de expositie. Eerst een hoop actie, of onverklaarbare handelingen, dan de verklaring. Een mooi voorbeeld is hoe veel afleveringen van Breaking Bad zijn opgebouwd – ik vond het op een gegeven moment trouwens maar een irritante gimmick. In het openingsshot zie je een zwembad waar allerlei curieuze zaken in drijven. Er is kennelijk een explosie geweest. Hoe heeft het allemaal zo kunnen escaleren? Je ziet het in de komende veertig minuten. En in de twintig minuten daarop zie je wat er in de scène na die bij het zwembad precies plaatsheeft.

In medias res openen kan in die zin, in potentie, de kijker intrigeren. Maar, zoals Leonardo Adrian Garcia en Libby Hill op 8 april schreven bij het ezine Indiewire: het kan ook averechts werken. Dat je de kijker zoveel chaos en verhaalwendingen voorspiegelt dat het nog nauwelijks mogelijk is om al die gebeurtenissen weer, achteraf, van context te voorzien. Maar showrunners moeten wel: ze hebben soms – volgens kijkersonderzoeken – maar twee minuten om de kijker bij zijn lurven te grijpen. Dat gaat natuurlijk niet als je in je pilotaflevering eerst vijf scènes hebt ingepland waarin je nauwgezet diepgang geeft aan het verhaal.

Hierdoor kan ik soms moeilijk sympathie opbrengen voor personages. Zoals in het deze week te verschijnen Shadow and Bone (foto boven), een fantasyreeks over een door duisternis (en monsters en magie) in tweeën opgedeeld Russisch koninkrijk. De eerste aflevering begint als een kakofonie. Geleidelijk voegen de makers narratieve lagen toe, waardoor je de gevechten en de intriges begrijpt. Dat kwam voor mij te laat. Tijdens een scène waarin je medelijden moet hebben met een stel omdat hun liefde waarschijnlijk niet gaat worden geconsumeerd, werd ik juist overmand door ergernis en verveling. Had die personages nou eerder wat beter voor het voetlicht gebracht.

Overigens wil ik niet beweren dat in medias res beginnen per definitie fout is. Geenszins. Shakespeare werd er beroemd mee. En het is handig als je een personage een voorgeschiedenis wil geven die niet direct relevant is voor het verhaal. Maar dat showrunners nu, met de hete adem van producenten en streamingdiensten in hun nek, steeds vaker kiezen voor een rommelige maar zinderend bedoelde pilotaflevering, baart me zorgen. Gelukkig zijn er nog drama’s waarbij lekker sudderen – de zogeheten slowburn – de modus operandi is. Zie bijvoorbeeld het recent bij Ziggo verschenen Mare of Easttown (foto boven) met Kate Winslet.