All the Old Knives: met het mes op tafel

In het verleden waren Henry Pelham (Chris Pine) en Celia Harrison (Thandiwe Newton) minnaars-annex-collega’s bij de CIA-basis in Wenen. Een vliegtuigkaping met dramatische afloop betekende ook het abrupte einde van hun relatie. Jaren later en duizenden kilometers verderop bevinden de voormalige geliefden zich onverwachts opnieuw tegenover elkaar. Maar dit is geen sentimenteel weerzien. Hun tafeltje in het trendy wijnrestaurant in Carmel-by-the-Sea vormt het toneel voor een kat-en-muisspel met de hoogst mogelijke inzet. Er zit een mol in de CIA, en Pelham heeft de taak gekregen om die uit te roken. Met het mes op tafel wisselen de twee zoetsappige herinneringen af met indringende vragen en ontwijkende antwoorden, terwijl de gecontracteerde moordenaar al klaarzit aan de bar. Was Pelham destijds zo verblind door de liefde dat hij een mogelijke terrorist heeft laten lopen? En nog belangrijker: kan hij het bevel geven om de trekker over te halen?

Het recept: één set, twee ijzersterke acteurs, en een bloedstollend spannende spionagethriller van Olen Steinhauer, een Amerikaanse auteur die meer dan eens in één adem wordt genoemd met John le Carré. Het resultaat: een halfslachtig liefdesdrama doorspekt met betekenisvolle blikken en mierzoete herinneringen. Waar ging het mis? Het lijkt erop dat regisseur Janus Metz het bronmateriaal heeft bekeken en het er niet op durfde te wagen. Want dat de verfilming van Steinhauers boek om lef vraagt, staat buiten kijf. Zie het publiek maar eens een volledige speelfilmlengte geboeid te houden met slechts een lang gesprek als onderwerp en een dinertafel als decor. Maar áls een regisseur die sprong waagt, áls het dan lukt, is het resultaat vaak onmetelijk spannend. Denk aan het verbale vuurwerk van Theo van Goghs Interview (2003). Ook Hitchcock’s Rope (1948), Mike Nichols’ Who's Afraid of Virginia Woolf? (1966), en zelfs Sidney Lumets 12 Angry Men (1957) hebben een vergelijkbare opzet – een toneelstuk, maar met betere close-ups. De filmgeschiedenis is rijk aan klassiekers die durfden te vertrouwen op de chemie tussen de hoofdrolspelers en de kracht van de dialogen.

Maar dat is niet de richting die Metz opging. Hij koos het pad dat Menno Meyjes nam met de verfilming van Herman Kochs Het Diner (2013). En dat betekent flashbacks bovenop flashbacks, totdat elk cadans uit de dialogen verdwenen is. De Deense regisseur, bekend van filmfestivallieveling Borg/McEnroe (2017), opteerde voor een dynamische aanpak die de kijker meeneemt van de straten in Wenen tot een Londense pub terwijl in het heden de zon langzaam in de zee verdwijnt achter het Californische restaurant. Is het visueel druk? Zeker. Maar spannend? Nauwelijks. Hoe kan het ook, wanneer de hoofdmaaltijd letterlijk en figuurlijk wordt opgedist in Carmel-by-the-Sea. De vele terugblikken voegen niets toe, maar nemen juist weg van wat had kunnen zijn. Want dat Newton en Pine deze film volledig hadden kunnen dragen op woorden en blikken staat buiten twijfel.

Met deceptie van beide kanten en subjectieve reconstructies van de gebeurtenissen in Wenen houden de twee elkaar voortdurend op hun hoede. En tussen de bedrijven door is er de pijn van wat niet zo heeft mogen zijn. Maar wat vileine dialogen hadden kunnen zijn, is volledig verknipt. De acteurs blijven vooral gestileerde beelden. De titulaire messen slechts botte botermesjes. En wanneer de aftiteling over het scherm rolt, blijft er geen winnaar over.