Una: toneeldrama doorbreekt taboe

Una is een adaptatie van het toneelstuk Blackbird van David Harrower, die zich voor het stuk baseerde op een waargebeurde zaak die zich toevallig inmiddels vijftien jaar geleden afspeelde. Het verhaal ontspint zich vanuit een confrontatie tussen de achtentwintigjarige Una (Rooney Mara) en de bijna twee keer zo oude Ray (Ben Mendelsohn) in de fabriek waar hij werkt, maar speelt zich in hun hoofd ook vijftien jaar eerder af. Het landschap van deze herinneringen lijkt zonniger, maar iets of iemand werpt ook een schaduw over het dertienjarige meisje van toen en het laat zich raden wat dat is.

Films die taboeonderwerpen zoals pedofilie behandelen, lopen vaak op hun tenen om het onderwerp heen. Una doet dat visueel ook, maar verbaal niet. Niemand zit te wachten op een seksscène tussen een kind en een volwassene, en de film maakt duidelijk dat de volwassenen rond het meisje haar verhaal ook niet aan hebben willen horen. Hoe schrijnend daarom, dat Ray de enige persoon blijkt met wie Una haar ervaringen kan delen – en dat doet ze tot in detail.

Australische regisseur Benedict Andrews regisseerde in het theater werken van onder meer Shakespeare, Tsjechov en Tennessee Williams, en maakt met Una zijn speelfilmdebuut. Zoals altijd het geval is bij toneelstukadaptaties, doet Andrews wat opzichtige pogingen om het statische podium af te schudden. Sommige ideeën werken goed, zoals de toevoeging van flashbacks waarin Ruby Stokes de jonge Una tot leven brengt. Andere zijn minder geslaagd – Andrews laat het duo af en toe door het industriële complex rennen op zoek naar een nieuwe ruimte om privacy in te vinden. Het doet bedacht aan, en verbloemt niet dat hun scène één lang gesprek is. Bovendien leidt het tot een overdosis aan personages die voortdurend Rays naam schreeuwen terwijl ze hem zoeken in de wirwar van gangen en kamers.

Waar Una bovenal succes oogst, is het overbrengen van de ambiguïteit van de situatie. Het wordt ongemakkelijk voor de kijker, die zichzelf niet de vraag wil stellen of er liefde kan bestaan tussen een kind en een man. Mendelsohn zet de enigmatische Ray meesterlijk neer als afwisselend oprecht dan weer manipulatief. Ook Mara geeft een masterclass acteren in haar vertolking van de labiele Una, ondanks haar dubieuze Britse accent en pruilmondje. Ze is zowel volwassen vrouw als klein meisje, en steekt met haar losse haren en lieflijke jurkje sterk af tegen de industriële omgeving van de fabriek.

Ondanks het theatrale bronmateriaal is Una een dynamische film, die nieuwe betekenis geeft aan het begrip ‘psychologische spelletjes’. Maar dan, na alle dynamiet uit de voorgaande scènes, slaat een onverwacht vlak einde een beetje dood.