Una mujer fantástica: Sebastián Lelio laat zien wat liefde is

Het Chileense drama Una mujer fantástica (Een fantastische vrouw) begint met beelden van de Niagara Falls. Het kan iets geforceerds hebben om een film met een beeld te beginnen waar de symboliek van afdruipt. In dit geval water, muren van schuimend, kolkend water. Toch heeft het hier een functie. Of tenminste, regisseur Sebastián Lelio heeft geprobeerd om zijn film met imploderend acteerwerk van de hoofdpersoon, visueel te ondersteunen met een aantal magisch realistische sequenties. De watervallen zijn er een van, maar ook een scène in een regenstorm waarin de hoofdpersoon terechtkomt en zich amper kan voortbewegen omdat de wind te sterk is.

Die hoofdpersoon is Marina, een vrouw van eind twintig. Als we haar voor het eerst zien, zingend in een hotelbar, weet je nog niet dat de film om haar draait. We hebben dan al zeker tien minuten gekeken naar een man van middelbare leeftijd. Hoe hij achtereenvolgens in een sauna ligt, gemasseerd wordt, in zijn Volvo naar zijn kantoor rijdt, daar op zoek is naar een witte envelop en vervolgens een hotelbar in loopt. Terwijl zij met donkere stem zingt dat de liefde ‘als een krant van gisteren ‘ is, neemt hij plaats naast het podium. ‘You were good for nothing,’ gaat ze door, terwijl ze naar hem kijkt. ‘So I threw you in the trash.’ Een flirt, denk je even. Maar al snel blijkt dat de twee al geliefden zijn. Hij heet Orlando en komt haar ophalen om haar verjaardag te vieren. In de zoekgeraakte envelop zaten twee tickets voor een bezoek aan de Niagara Falls.

Una mujer fantástica is de opvolger van Lelio’s arthouse lieveling Gloria uit 2013. In die film draait het om liefde op latere leeftijd. Over hoe moeilijk het is om met een verleden waarin exen en volwassen kinderen een belangrijke rol spelen, een nieuwe relatie op te bouwen. Ook in deze nieuwe film gaat het over een onmogelijke liefde.

Of tenminste, de liefde tussen Orlando en Marina is niet onmogelijk gebleken, die is echt, oprecht, mooi. Maar hoe mooi en goed die liefde voor haar is, leren we pas als hij de nacht van haar verjaardag sterft aan een hersenbloeding. Marina was niet altijd Marina. Ze is transseksueel en dat maakt haar, in de ogen van de familie van de man en diens ex-vrouw, een object van schaamte en perversie. Vanaf het moment dat haar vriend, haar beschermer, dood is, is ze weer vogelvrij en wordt ze opgejaagd, vernederd, belaagd, gepest. Ze wordt zelfs gezien als de mogelijke dader, want hoe komt Orlando aan die wond op zijn hoofd? Terwijl een sociaal werker haar juist ziet als slachtoffer. Want een man uit gegoede kringen, met geld en status, die kiest heus niet zomaar een transseksueel als partner. Marina ondergaat het allemaal gelaten, alhoewel haar wereld instort vanaf het moment dat haar geliefde in het ziekenhuis overlijdt: ze moet zijn huis uit, ze raakt de hond kwijt die hij haar gaf, maar volgens de kinderen van hun vader is en ondertussen wordt het haar verboden om te rouwen. Ook is ze niet welkom op de begrafenis en mag ze geen afscheid nemen. Ze lijkt even terug bij af, voor ze Orlando ontmoette. Toen ze leefde op straat, in sleezy bars, meegenomen door mannen voor de seks. Maar ze herpakt zichzelf – Una mujer fantástica is een film over empowerment.

Marina wordt gespeeld door de trans-actrice Daniela Vega. Het is gek dat – als je niet van te voren weet dat ze transgender is – je je geen moment afvraagt of Marina niet altijd een vrouw is geweest. Ze is in alles unbeschreiblich weiblich. Als het verhaal zijn contouren krijgt en je meer te weten komt, ga je – of je nu wilt of niet – anders kijken. Dan zie je dat ze soms iets hoekigs heeft, en is het alsof ze toch een beetje wankelend loopt op haar hoge hakken. Vanaf dat moment komen ook de vragen: hoe zijn deze mensen samen gekomen? Wat is hun achtergrond? Hoe hadden ze seks? Het kan niet anders dan dat dit de bedoeling is geweest van de regisseur: de kijker zichzelf te laten bevragen over diens denkbeelden, normen en waarden. In Santiago, Chili, waar de film zich afspeelt, bestaat een levendige LBTG-scène. Maar ook de weerstand ertegen, is zoals de film laat zien, groot. Lelio wil met zijn film begrip kweken voor deze gemeenschap, niet alleen daar, maar overal ter wereld. Hij wil laten zien dat liefde liefde is, tussen wie het dan ook opbloeit, de film als ode aan vrijdenken en aan een vrouw, die fantastische vrouw.

Zoals gezegd probeerde Lelio het verhaal hier en daar wat magisch realistische elementen te geven, maar eigenlijk was dat niet nodig geweest. Het spel en de zang van Daniela Vega, tevens een geschoolde operazangeres, is meer dan genoeg. Het is te hopen dat de actrice in de toekomst nog in vele rollen gecast gaat worden en dan niet alleen in films over genderbending en diversiteit.