Twice Upon a Time. Doctor Who Christmas Special: Karige kerstspecial, waardig vaarwel

Als serie blijft Doctor Who een merkwaardig beest. Net als die andere uber Britse franchise James Bond heeft het titelkarakter al vele generaties en reïncarnaties doorstaan, maar waar James Bond bij elke nieuwe vertolker doet alsof zijn neus bloedt, zitten in Doctor Who de wisselingen van de wacht in de textuur van de serie verweven. Wanneer de buitenaardse Dokter – een Timelord – dodelijk gewond raakt, hoeft hij niet te sterven. Hij kan ook regenereren en terugkeren als een compleet ander persoon, maar wel met zijn oude herinneringen.

Niet alleen de bekendmaking van de nieuwste Dokter is een evenement, ook de episode waarin de wissel gaat plaatsvinden wordt lang en breed aangekondigd. Met als uniek gevolg dat je als kijker al weet dat het einde van de Dokter eraan komt, nog voor de Dokter zelf.

Het enige wat dan nog rest is het hoe. En die is bij iedere Dokter anders. Van het jubelende afscheid van Christopher Eccleston (“Rose, je was fantastisch! Volmaakt fantastisch! En weet je wat? Dat was ik ook!”), de zwaarwichtige zwanenzang van David Tennant (“Ik wil niet weg!”) tot het nostalgische adieu van Matt Smith (“Ik zal me altijd herinneren dat de Dokter mij was.”).

Aan het begin van de kerstspecial kampt de twaalfde Dokter (Peter Capaldi) met een moreel dilemma: hij is stervende, maar moet hij wel terugkeren als Dokter nummer dertien? Heeft hij inmiddels niet genoeg gedaan voor deze wereld? Genoeg mensen gered? Of juist niet kunnen redden, zoals zijn laatste metgezel Bill Potts (Pearl Mackie)? Dan staat de twaalfde Dokter onverwacht oog in oog met de originele, eerste, Dokter (David Bradley). Die worstelt met hetzelfde probleem, maar dan uit meer zelfzuchtige motieven: Wil hij wel voortleven als iemand anders? Of sterft hij liever als zichzelf?

Na een tiende seizoen dat duidelijk was geschreven met het oog op nieuwe kijkers, waarin alle regels van het Whoniversum weer even fijntjes werden opgelepeld en uitgelegd, is Twice Upon a Time meer geënt op trouwe fans. Showrunner Steven Moffat heeft duidelijk veel lol met deze duik in de goeie ouwe Doctor Who-tijd, inclusief zijn wat problematische kantjes. Zo houdt de eerste Dokter er een nogal archaïsch wereldbeeld op na, vooral wat betreft de rol van de ‘vrouwtjes’. Het gekibbel tussen de twee Dokters is vermakelijk genoeg (Dokter 1: Wat heb je met de verlichting gedaan? Dokter 12: Dat is sfeervol!) maar mist de aanstekelijke chemie tussen David Tennant en Matt Smith in The Day of the Doctor.

Twice Upon a Time heeft sowieso moeite met zijn dubbelrol van zowel kerstspecial als zwanenzang. De kerstspecial is vaak een afgerond, op zichzelf staand verhaal, terwijl er bij het afscheid juist vooral ook teruggekeken moet worden. Deze aflevering is ook niet alleen een ererondje voor Capaldi, maar ook voor Steven Moffat, die sinds 2005 als schrijver en sinds 2010 als showrunner bij Doctor Who betrokken is. Wanneer verschillende karakters in de aflevering discussiëren over hoe moeilijk het is om de Dokter los te laten, lijken ze niet alleen voor zichzelf, maar vooral ook voor de makers te spreken.

Qua verhaal heeft de kerstspecial echt te weinig om het lijf, zelfs wanneer de twaalfde Dokter plots de paden kruist met een oude bekende van vlak na zijn regeneratie. We weten immers hoe het dilemma zal gaan eindigen. Dokter nummer dertien (Jodie Whitaker) staat al te trappelen in de coulissen.

Een waardig afscheid van de twaalfde Dokter is het wel. Hoe kan het ook anders, met Capaldi, Doctor Who-fan van het eerste uur, aan het roer? Met veel gratie en warmte voltooit hij zijn laatste monoloog (“Dokter, ik laat je gaan!”) en maakt plaatst voor zijn opvolger, de eerste vrouwelijke Dokter in de serie. De Dokter is dood. Lang leve de Dokter!