Thicker than water S1: verfrissend niet-zwaar

 

Laat de ongemakkelijke familiebijeenkomsten maar aan de Scandinaviërs over. Al in de eerste aflevering van de Zweedse dramaserie Thicker than water (‘Tjockare än vatten’) hebben we zo’n schrijnend moment te pakken: moeder Anna-Lisa Waldemar en haar drie volwassen kinderen Oskar, Jonna en Lasse zitten aan de eettafel in het familiepension. Wat begint met het al grappend ophalen van herinneringen aan bijna-doodervaringen uit de kindertijd, slaat om in ongemak wanneer zoon Lasse uit het niets een bitse opmerking plaatst: ‘De enige die echt iemand wilde vermoorden, was papa.’ Doodse stilte aan tafel. Een shot van moeder, die zich zichtbaar geraakt is door deze opmerking. Zoon Lasse gaat nog even door: ‘Weet je hoe we die oorvijg van hem noemden? De pingpongpets. Die kon de hele dag pijn doen. Hij gaf een effect als bij een pingpongbal. Boven je oor.’ ‘Dat heeft hij vast in de hel geleerd,’ vult Oskar aan. ‘Lasse, zo is het genoeg. We weten het nu wel,’ snauwt moeder Anna-Lisa met een droeve blik in de ogen.

Al snel leren we dat die droeve blik van moeder wordt omgezet in daden: het is geen spoiler dat moeder Anna-Lisa (Stina Ekblad) al in de eerste aflevering van Thicker than water een einde aan haar leven maakt omdat zij terminaal ziek is. Haar methode: ze schiet zichzelf door het hoofd op een bootje midden op het meer. Dat was de reden waarom ze haar kinderen heeft uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de seizoensopening van haar pension, en waarom ze ieder van hen apart heeft genomen met een mysterieuze, persoonlijke mededeling van één zin. Tegen Oskar: ‘Je moet vergeven.’ Tegen Lasse: ‘Je moet voor ze zorgen.’ En tegen Jonna: ‘Jij bent mij niet.’

Het testament dat Anna-Lisa heeft achtergelaten vormt het centrale uitgangspunt van de serie: het grote familiepension met een waarde van twee miljoen euro kan alleen maar worden geërfd door de kinderen wanneer zij er in slagen om het een zomerseizoen lang met zijn drieën draaiende te houden. Geen van de kinderen mag het eiland langer dan 24 uur verlaten en het seizoen moet met winst worden afgesloten. Als de kinderen niet op de opdracht van moeder ingaan, dan wordt het huis door de advocate verkocht en worden de opgebrachte miljoenen geschonken aan de plaatselijke volksbotenvereniging. ‘Anna-Lisa hield van bootjes’, merkt haar advocate laconiek op, wat gezien moeders zelfmoordmethode een nogal wrange bijklank heeft.

Vooral in die samenwerking zit hem de uitdaging, want Oskar, Jonna en Lasse hebben elkaar al jaren niet meer gezien en zijn totaal van elkaar vervreemd. Slechts een greep uit de onderlinge spanningen: de donkerharige Oskar (Joel Spira) woonde al een tijdje met zijn gezin in het familiepension en runde dat samen met zijn moeder. Oskar is nu met het voormalige jeugdvriendinnetje van Lasse (Björn Bengtsson). Lasse is een blonde losbol die als restauranteigenaar uit Stockholm met een enorme schuld kampt, en daarvoor de erfenis nodig heeft. Jonna (Aliëtte Opheim) is een ambitieuze actrice die in de stad aan een grote toneelcarrière werkt en wordt benaderd voor haar eerste hoofdrol in een film, waardoor ze helemaal niet op het eiland wil blijven. Dan zijn er ook nog diverse puberkinderen meegenomen naar het eiland, en is er dus nog een mysterieuze vader, van wie niet helemaal duidelijk is of hij nu dood is of niet. En waarom is het zwembad bij het pension, waar veel van de gasten zo graag een duik in zouden nemen, eigenlijk nooit afgemaakt?

Genoeg aanleiding voor drama dus, en daar zorgen de scenaristen dan ook ruimschoots voor in de tien afleveringen die van deze mooie serie gemaakt werden, en waarin de geheimen uit het verleden stukje bij beetje aan het licht komen. Maar naast drama is er in Thicker than Water ook plek voor lichtere scènes, en bovendien wordt het natuurschoon van het eiland Åland, gelegen in de archipel tussen Zweden en Finland in, prachtig en veelvuldig in beeld gebracht met fraaie shots.

Daarmee is de serie niet heel erg zwaar op de hand, zeker gezien de reputatie van het Scandinavische film- en tv-drama. Thicker than water is zeker geen Ingmar Bergman-film, en zo grimmig en cynisch als in Lars von Triers film Melancholia (zaterdag, NPO 2, 00:15 uur), waarin op een bruiloft ook een hele reeks schrijnende familiemomenten voorbijkomen, wordt het al helemaal niet. Ook de naarheidsfactor van Festen van Thomas Vinterberg uit 1998, het oervoorbeeld van het Scandinavische genre van het schrijnende familiesamenzijn, wordt niet geëvenaard. Maar eigenlijk is dat juist ook weleens verfrissend. Het Zweedse kijkerspubliek sloot deze serie in elk geval direct in de armen bij het verschijnen in 2014.

In datzelfde jaar kwam in Denemarken ook de geprezen serie The Legacy uit, waardoor het logisch is dat Thicker than Water vooral daarmee vergeleken werd. Want ook The Legacy draait om de opmerkelijke verdeling van een erfenis, die voor wrevel tussen de kinderen zorgt. In The Legacy schenkt kunstenares Veronika Grønnegaarden haar huis en kunstverzameling aan dochter Signe, het buitenbeentje van de familie die door haar vader werd geadopteerd en al jarenlang uit zicht was, terwijl de andere kinderen het huis ook heel graag willen hebben om uiteenlopende redenen. Het is een gelijkende thematiek, die ook wel iets zegt over de manier waarop men elkaar in de Scandinavische tv-wereld nauwlettend in de gaten houdt en continu jaagt op het nieuwste kijkerssucces.

Gelukkig ligt in The Legacy het accent meer op de strijd tussen de kinderen, en in Thicker Than Water ligt de nadruk meer op de samenwerking, waardoor beide series zich prima naast elkaar laten bekijken. De titel slaat trouwens op de uitdrukking ‘Blood is thicker than water’. Bloed is dikker dan water, oftwel: familiebanden zijn sterker dan vriendschappen. Hoewel ze aanvankelijk weinig van deze uitdrukking geloven, ontdekken Oskar, Lasse en Jonna heel langzaam dat er toch wel iets van waarheid inzit, zeker als ze leuke jeugdherinneringen ophalen. Deze verkenningstocht van de bloedbanden voltrekt zich in een zeer waterrijke omgeving, dat wel.