The Terror S01: angstaanjagend en wonderschoon

Het is een dood die je niemand toewenst: matroos David Young (Alfie Kingsnorth) slijt in de première zijn laatste levende uren ijlend en bloedend in de ziekenboeg. Zijn einde is - in tegenstelling tot wat assistent-arts Harry Goodsir (Paul Ready) hem had beloofd - allesbehalve vredig. Een onheilspellend visioen van een Netsilik (Eskimo) zal ook niet geholpen hebben. Maar, zo laat de tv-serie The Terror zien, misschien is David op deze manier uiteindelijk wel beter af.

Showrunner David Kajganich baseerde deze uitmuntende horrorthriller op het gelijknamige boek van Dan Simmons, waarin Simmons een eigen creatieve invulling gaf aan een waargebeurde Arctische zee-expeditie uit 1845. Geen van de 129 bemanningsleden overleefde de tocht, maar verder is er weinig over de expeditie bekend, behalve dan dat de twee desbetreffende stoomschepen, de HMS Erebus en de HMS Terror (ja, zo heette de boot écht), al snel vast kwamen te zitten in het poolijs (en daar de twee daaropvolgende winters ook zouden blijven). En dan zijn we pas bij aflevering één.

Langzaam maar zeker draaien de makers de duimschroeven aan. Het vastzitten zelf is niet eens het grootste probleem. Beide boten hebben proviand voor drie jaar. Maar wanneer een groot deel van de voedselvoorraad bedorven blijkt te zijn en steeds meer mannen ten prooi vallen aan de mysterieuze ziekte die David Young velde, wordt de situatie al snel een stuk hachelijker. Als kers op de taart heeft een roofdier met schijnbaar bovennatuurlijke krachten het op de bemanning voorzien: een mythisch wezen waar een vrouwelijke Netsilik met de bijnaam Lady Silence (Nive Nielsen) meer van af lijkt te weten.  

Toch ligt de grootste kracht van The Terror niet in de horrortaferelen – hoe minder je van deze superijsbeer ziet, hoe beter – maar juist in de rijke, genuanceerde karakterschetsen. Dit komt het beste naar voren bij de twee kapiteins: Opperbevelhebber John Franklin (Ciarán Hinds, de 'King Beyond the Wall' in Game of Thrones ) en Kapitein Francis Crozier (Jared Harris, koning George VI in The Crown ).

Franklin is een drieste verschijning: charismatisch, nobel, altijd goed gehumeurd. Een echt mensen-mens, die je onder geen beding teleur wil stellen. ‘Zeg de kapitein dat het me spijt!’ is dan ook één van de laatste uitspraken van de gedoemde matroos Young, zo erg schaamt hij zich voor het feit dat hij stervende is. Toch is Franklin geen geboren leider. Iets wat ook zijn vrouw Lady Jane (Greta Scacchi) hartstochtelijk benadrukt wanneer ze - na twee jaar radiostilte - bij de admiraliteit in Londen pleit voor een reddingsoperatie. ‘Hij was niet jullie eerste keuze, ook niet jullie tweede, zelfs niet de derde.’

Crozier is op het eerste gezicht niet veel beter. Een eenling en een dronkenlap, verbitterd door alle gemiste promoties en afgeslagen huwelijksaanzoeken. Crozier ziet overal beren op de weg, die allemaal door de bovenmatig optimistische Franklin worden afgedaan als onnodige paniekzaaierij. Maar wie heb je liever aan het roer wanneer de rapen gaar zijn: de zwartkijker die zich geen illusies maakt over de ontberingen die hen nog te wachten staan (Crozier: 'Deze plek wil ons dood hebben!'), of de nobele kapitein die maandenlang vastzitten in het ijs omschrijft als ‘het avontuur van je leven’?

The Terror vindt momenten van warmte in de barre omstandigheden. Behalve stuurman Cornelius Hickey (Adam Nagaitis), die zo uit een toneeluitvoering van The Lord of the Flies had kunnen zijn weggelopen, is geen enkel personage echt compleet onsympathiek. Een aantal van hen maakt in de loop van de expeditie zeer slechte keuzes, maar de serie houdt oog voor het waarom: omdat ze hongerig, ziek en bang zijn, en verkeerd geïnformeerd. Die medemenselijkheid geeft alle horror meer gewicht. Er valt wel degelijk iets te verliezen.

De makers worden daarbij natuurlijk geholpen door een ijzersterke cast. Jared Harris (tevens bekend van Mad Men ) geeft de performance van zijn leven, op de voet gevolgd door Tobias Menzies ( Outlander , prins Philip in het derde seizoen van The Crown ), als de laatdunkende commandant James Fitzjames. Ook de acteurs in de bijrollen krijgen de kans zich te onderscheiden, met Paul Ready (als Goodsir) en Ian Hart (als ijsmeester Thomas Blanky) als mooie uitblinkers.

Maar The Terror is meer dan alleen een superieure uitvoering van Alive: De Noordpool Editie. Van het vervreemdende camerawerk (van onder anderen Frank van den Eeden, vaste cinematograaf bij de films van Nanouk Leopold) tot de ijle, onheilspellende muziek van de relatief onbekende en veel te jong gestorven componist Marcus Fjellström, dit is horror zoals Roman Polanski dat met Repulsion maakte: angstaanjagend, maar tegelijkertijd wonderschoon. Met als extra hoofdrolspeler het geluid van het ijs: snerpend, krakend en onverbiddelijk. Maar niets klinkt in de première dreigender dan de oorverdovende stilte die daarop volgt. De schepen zitten vast. David Young is dood. De echte hel begint.