The Social Dilemma: zeg je sociale media op

Eigenlijk moeten we onze sociale media-profielen verwijderen, er zit niets anders op, luidt de boodschap in de documentaire The Social Dilemma. De sociale media-molochs zijn intussen invloedrijker dan overheden en hebben overal hun grip op: inclusief je privacy. Jij – de gebruiker – bent slechts een product. De ene na de andere oud-bobo – ironisch genoeg allemaal jonge mensen – schuift aan voor de camera om dit misantropische nieuws mee te delen. Eigenlijk wisten we het al, maar nu horen we de ingewikkelde processen die hieraan voorafgaan van de mensen die er van meet af aan bij betrokken waren; die tot inkeer zijn gekomen.

Ze hebben ethische bezwaren tegen de implicaties van het gebruik van sociale media. Want sociale media zijn manipulatief. In gefictionaliseerde scènes – gespeeld door acteurs als Kara Hayward (Moonrise Kingdom) en Vincent Kartheiser (Mad Men) – zien we hoe de techbedrijven drie doelen proberen te behalen: zorgen dat je voortdurend op je telefoon zit, zorgen dat je andere mensen voor de app enthousiasmeert en zorgen dat je oog hebt voor de advertenties. Niet meer, niet minder. Er schuilt niet een bepaalde charitatieve gedachte achter sociale media; je moet gewoon verslaafd geraken. Ook dat wisten we al.

Niettemin is The Social Dilemma een impactvolle documentaire. Omdat maker Jeff Orlowski (Chasing Ice) op nauwgezette wijze de machinaties achter sociale media probeert in kaart te brengen. Zodat we niet alleen met argusogen kijken naar de ontwikkelingen rondom Facebook en de zijnen, maar dat we ook begrijpen waarom sociale media schadelijk kunnen zijn. Het is dan ook aardig dat men aan het einde van de film nog plausibele oplossingen presenteert. Maak wetten waarmee datacollectie wordt belast, zodat sociale media ophouden met alle data te usurperen. En zorg ervoor dat privacy beter beschermd wordt. Maar volgens sommige critici zal de invoering van dit soort maatregelen al te laat zijn. 'De geest is al uit de fles.'