The Green Knight: fantastisch fris ridder-epos

Koning Arthur en zijn eeuwige ronde tafel doken al vaak op in talloze films met ridders, jonkvrouwen, koningen en kastelen en zwaarden, veel zwaarden. Maar Arthurs neef Sir Gawain bleef tot nu toe buiten beeld. Filmmaker David Lowery (A Ghost Story, The Old Man & the Gun) stoft Gawains oude verhaal - dat voluit Sir Gawain and the Green Knight heet en rond 1380 werd geschreven door een onbekende Engelse dichter - totaal af, geeft er hier en daar een eigen wending aan, negeert de suffe regels van het ridderfilm-genre vrijwel totaal, en presenteert een meeslepende film waar tijdens de première gisteravond de hele zaal ademloos naar zat te kijken. Wat een bijzondere, vreemde film - vreemd in de goede zins des woords.

The Green Knight toont de heldhaftige maar misschien tevens ook oliedomme queeste van de jonge ridder Gawain, formidabel breekbaar én krachtig gespeeld door Dev Patel (destijds de hoofdrolspeler in Slumdog Millionaire). Gawain zit met Kerstmis gezellig aan tafel bij oom Koning Arthur - voor zover die ooit gezellig was - als er een doodenge groene ridder de eetzaal binnenstormt. Deze Green Knight is half mens, half boom en stelt voor een ernstig spel te spelen: een van de aanwezigen in de zaal mag proberen zijn hoofd eraf te hakken, maar als dat lukt eist hij over precies een jaar, tijdens de volgende kerst, dat de dader hem komt opzoeken in zijn Groene Kapel, zodat hij zelf op zijn beurt ook de kans krijgt om het hoofd van de ander af te hakken. Klinkt maf, en ongevaarlijk als het hoofd van de Groene Ridder als eerste rolt.

Dus de jonge Gawain, die onzeker is over zijn positie aan het hof en in zijn liefde met de schone Essel (Alicia Vikander), ziet een kans om zijn naam te maken en eindelijk ook eens onderdeel van een mythe te zijn, net als de andere oudere ridders aan de ronde tafel. Hij stapt naar voren met een bijl en hakt.

Het blijkt, zo moge duidelijk zijn, een historisch slecht idee.

Wat volgt is een heel bijzondere film, vrij rustig maar met waanzinnig mooie en grappige dialogen, humor die soms tegen Monty Python aanzit - die maakten ook graag ridderfilms - en landschappen die allemaal echt zijn (gefilmd in Ierland) en waar je steil van achterover valt. Prachtig, donker, eng, koud en het ideale decor voor een eenzame, heimelijk doodsbange ridder die na precies een jaar op zoek gaat naar de Green Knight en zijn Groene Kapel om zijn ereschuld in te lossen, want - zie de trailer - de onthoofde gast van vorig jaar bleek allesbehalve dood en lijkt ineens bijzonder gevaarlijk.

Gawain kan echter, om redenen van persoonlijke eer, familie-eer en de dwingende blik van zijn meedogenloos sarcastische geliefde Essel ('Mijn hoofden-afhakker, die hem zelf niet eens omhoog kan krijgen', smaalt ze dodelijk), niets anders dan zijn lot onder ogen zien, op straffe van dodelijke schaamte. Hij moét wel, en daar gaat deze moderne versie van The Green Knight eigenlijk over; over hoe je als jongeman die moet voldoen aan oeroude masculiene grondbeginselen in hemelsnaam de moed bijeen raapt om te beantwoorden aan zulke hoge eisen. Regisseur Lowery meent dat de huidige eisen die jonge mensen zichzelf stellen - perfect zijn, alles uit het leven halen - dit oude verhaal en de figuur van de verwoed strevende maar vaak falende Gawain ook uiterst actueel maken. De dreigende sfeer, de rare figuren die Gawain op zijn tocht tegenkomt en de onverwachte grappige momenten maken van The Green Knight een film die totaal onvoorspelbaar is: geen ridderfilm eigenlijk, ook geen fantasy en geen horror, maar een project dat uniek en succesvol geheel zichzelf is.

In die zin doet The Green Knight enorm denken aan een vorige film van Lowery: A Ghost Story , waarin het spook van een dode man contact probeert te krijgen met zijn ontredderde geliefde, maar uiteindelijk zelf ontredderd achterblijft als zij met haar leven doorgaat en hij eeuwenlang door tijd en ruimte blijft spoken. Een merkwaardige scène uit die film, waarin het spook een tijd optrekt met een familie in het Wilde Westen, doet enorm aan The Green Knight denken qua sfeer. Net als de cameravoering en de muziek, want die werden gedaan door dezelfde mensen.

Een hele bijzondere film kortom, die alle verwachtingen tart en overtreft en gelukkig in Nederland een brede distributie krijgt in de bioscoop - zeer aan te raden vanwege de overweldigende beelden en het indrukwekkende geluid - en daarna vanaf 21 augustus nog een keer te bekijken is op Amazon Prime Video. Want deze ridder is het beslist waard om twee keer te ontmoeten.

The Green Knight, vanaf 5 augustus 2021 in de bioscoop, vanaf 21 augustus op Amazon Prime Video