The Florida Project: fris en aanstekelijk

Het is pas januari, maar de kans is groot dat The ­Florida Project eind dit jaar bovenaan vele toplijstjes zal prijken. De film, gemaakt door Sean Baker, is zo fris en aanstekelijk, terwijl hij tegelijkertijd, en dat is het knappe, toch gaat over mensen die het hoofd amper boven water kunnen houden. Baker, die eerder met een iPhone en zonder budget Tangerine (2015) maakte, over een transgender prostituee die op kerstavond door Hollywood struint op zoek naar haar geliefde, had voor The Florida Project meer geld ter beschikking. In ieder geval genoeg om Willem Dafoe in te huren, die prompt – en als dat nog mogelijk was – één van de beste rollen uit zijn carrière speelt.

Zijn tegenspelers zijn voornamelijk niet-professionele acteurs: kinderen, in het bijzonder de zeven jaar oude Brooklynn Prince (in de film te zien als de zesjarige Moonee) maar ook Bria Vinaite, die Baker van Instagram afplukte en die geknipt is voor de rol van Halley, de piepjonge, grofgebekte moeder van Moonee.

The Florida Project speelt zich af in en rond The Magic Castle, een goedkoop motel in Kissimee, dat op een steenworp afstand van Disney World ligt. Waarschijnlijk speculeerde een projectontwikkelaar er in de jaren 90 op dat Disney World nog verder zou groeien, want het in snoepjespaars opgetrokken motel met torentjes, lijkt, als je vluchtig kijkt, een gebouw dat rechtstreeks uit het themapark komt. Als je beter kijkt, zie je de vergane glorie. Hoewel het nog steeds een motel is, worden de meeste kamers niet gebruikt door toeristen – al dropt een taxichauffeur er af en toe een toerist die zich bij zijn internetboeking heeft vergist – maar door huurders van allerlei pluimage: alleenstaande moeders, oudere vrouwen en mensen met slecht betaalde baantjes, die er toch 35 dollar per nacht betalen.

Het is beslist geen sprookjesparadijs, maar voor Moonee en haar vriendjes is het dat wel. Het is grote vakantie als de film begint en in de eerste scène zien we Moonee met een vriendje vanaf de tweede verdieping van het motel grote klodders spugen op een auto op de begane grond. Op dat moment heb je nog geen idee waar The Florida Project heen gaat – ook door het woord ‘project’ in de titel zou je kunnen denken dat het een sociaal-realistisch drama in de sfeer van het Britse 'kitchen sink-drama' betreft. Wil Baker ons kennis laten maken met de onderklasse in Florida?

De kinderen blijken bovendien niet op hun mondje gevallen, hun moeders evenmin, er wordt geschreeuwd en gevloekt, maar de scène wordt ook afgesloten met de kinderen die met glassex in de weer gaan en onder toeziend oog van volwassenen de auto schoonmaken. Halley en Moonee wonen er zo te zien al een tijdje want de zesjarige Moonee is er kind aan huis en is tevens de informele leider van de kinderen die ze om zich heen verzamelt en met wie ze in die lange, zonovergoten dagen in en om het hotel struint, kattenkwaad uithaalt en een levenslust aan de dag legt, waar je je als kijker alleen maar aan kunt laven.

Halley, amper ouder dan twintig en zelf met het hart en de geest van een kind, is geen verantwoordelijke, maar wel een lieve moeder. Misschien dat ze haar dochter niet het gezondste eten geeft (pizza en hotdogs zijn hun dagelijkse kost) en niet het beste voorbeeld (ze ontvangt mannen in haar kamer, terwijl Moonee in bad speelt) stelt en haar zelfs meeneemt naar haar ‘werk’ – ze probeert ‘van vrachtwagens gevallen’ parfum te slijten aan de hotelgasten van de golfresorts die nog geen twee kilometer verderop liggen. Maar de van top tot teen getatoeëerde Halley, met haar lange blonde haren en hotpants is voor haar dochter ook een bonk liefde; en als zesjarig kind heb je nog niet heel veel meer nodig. Al zie je als kijker natuurlijk de adders onder het gras.

Manager en manusje van alles Bobby (Dafoe) runt het motel en probeert dat met autoriteit te doen, maar in zijn hart is hij een zendingswerker die met een schuin oog op de kinderen let, als hun moeders aan het werk zijn of uitgeteld op bed liggen. Prachtig is de scène waarin Moonee en haar vriendje een ijsje eten in zijn kantoor waar de airconditioning koelte brengt. Met zijn handen in zijn zij slaat hij hun gelik gade, niet precies wetend of hij er vertederd of geërgerd door moet zijn. En dan splatsch, daar gaat een bolletje op de vloer. ‘En nu wegwezen’, barst hij los. En weg zijn ze, op naar een nieuw avontuur.

Maar zo heerlijk als deze zomer voor de kinderen is, gaandeweg wordt duidelijk dat de zomer metaforisch winter wordt. En hoe zacht de winters in Florida ook mogen zijn, de situatie voor de kamerhuurders in The Magic Castle is verre van rooskleurig. In dat opzicht heeft The Florida Project twee verhaallijnen, dat van de volwassenen die leven op en onder de armoedegrens en weinig tot geen toekomstperspectief hebben en dat van de kinderen, die nog aan het begin van hun leven staan en elke minuut daarvan ten volle leven, zich niet bewust van de zorgen die de grote mensen om hen heen hebben.

We noemden al eerder het Engelse kitchen sink-drama en je ziet dat Baker goed gekeken heeft naar Britse collega’s als Ken Loach, die hij in interviews vaak noemt als zijn geestelijk vader met dien verschil dat Baker geen opgeheven vingertje gebruikt, noch de arbeider als held neerzet. In plaats daarvan observeert hij zonder te oordelen, bijna als een fly on the wall in een documentaire. Maar niets is natuurlijk minder waar. The Florida Project is van voor tot achter bedacht, gescript, gedecoupeerd en gemonteerd met als resultaat een wervelwind van een film, wier hoofdpersonen – en dan vooral de zesjarige Moonee - je in je hart sluit.