The Endless Trench: groots Spaans drama

Toen in 1936 de Spaanse Burgeroorlog uitbrak, wist Manuel Cortés Quero – de burgemeester van het Andalusische Mijas, en tevens een uitgesproken republikein – zijn dorp te ontvluchten. Nationalisten, die onder generaal Francisco Franco opereerden, hadden Quero op de zwarte lijst gezet. Later, in het holst van de nacht, zou hij weer terugkeren bij zijn vrouw. Om vervolgens dertig (!) jaar lang ondergedoken te zitten in een gat in de vloer van zijn woonkamer. Deze opzienbarende gebeurtenis dient als de inspiratiebron voor The Endless Trench: een Spaans drama dat afgelopen jaar bekroond werd met twee Goya’s (de Spaanse Oscars); voor beste actrice (Belén Cuesta) en beste geluid.

Het staat buiten kijf dat herinneringen aan de Spaanse Burgeroorlog, toen het land hopeloos verdeeld was tussen linkse en rechtse groeperingen, springlevend zijn. Nog steeds weerklinken in sommige Andalusische gemeenschappen de tegenstellingen van toen. Dat is niet opmerkelijk: voor- en tegenstanders van Franco werden door elkaar opgejaagd. Zo zien we in de film hoe Higinio (Antonio de la Torre speelt een op Quero gebaseerd personage) tijdens een razzia probeert te vluchten, terwijl een buurman hem opmerkt, en hard begint te roepen. Waardoor hij wordt aangehouden, maar even later alsnog weet te ontkomen, en in een waterput belandt.

Het is een beklemmende passage. Ook later als Higinio terugkeert bij zijn vrouw Rosa (Cuesta) en plaatsneemt onder de vloer, onder een aantal potten, is de spanning om te snijden. Nationalisten komen dagelijks langs, en houden een oogje in het zeil. Ze vermoeden dat Rosa iets te verbergen heeft, en doorzoeken met regelmaat het huis. Ondanks de dreiging kan Higinio evenwel niet de verleiding weerstaan om af en toe, in de nachtelijke uurtjes, de buitenlucht op te zoeken. Dat is uiterst gevaarlijk: met achtervolgingen door de Guardia Civil tot gevolg.

Gelukkig kan het echtpaar in het donkere hol nog wel de liefde bedrijven – dat oogt een beetje knullig en opzichtig, zo van: de liefde is onoverwinnelijk. Sowieso ligt de boodschap er dik bovenop in The Endless Trench: dit is een voorbeeld van een groots, larger than life, Spaans drama, over menselijke vastberadenheid (Quero was niet de enige die jarenlang ondergedoken zat in Spanje). Een beetje zoals Steven Spielberg ze maakt in de Verenigde Staten. Niet per se authentiek of verheffend, maar wel esthetisch fraai en uitermate onderhoudend. Een film die Spaanse Oscars wint, maar ook een film die we – in tegenstelling tot de Spaanse Burgeroorlog – over een tijd weer zijn vergeten.