Surviving R. Kelly S01E01-02: vlijmscherp en overweldigend

Misschien had er ergens een belletje moeten rinkelen, toen zangeres Aaliyah in 1994 op 15-jarige leeftijd doorbrak met ‘Age Ain’t Nothing but a Number’. In het nummer zingt ze over hoe leeftijd er niet toe doet als je verliefd bent, en over hoe ze een oogje heeft op een oudere man. De hit was afkomstig van Aaliyahs gelijknamige debuutalbum, dat was geproduceerd en geschreven door de 27-jarige R. Kelly. Kelly had Aaliyah al op 12-jarige leeftijd volledig ingepalmd. En hoewel hij zich toentertijd voordeed als haar mentor, bleek al snel dat er meer speelde.

In Surviving R. Kelly zien we hoe de twee te gast bij een talkshow destijds niet ingaan op de vraag of ze een relatie hebben. R. Kelly zou enkele maanden later met z’n protegé trouwen, en het huwelijk zou niet lang daarna weer ontbonden worden door Aaliyahs ouders, omdat ze op de trouwakte had aangegeven dat ze 18 jaar oud was.

De opzienbarende casus Aaliyah is er een van velen in Surviving R. Kelly. De documentairereeks laat zich omschrijven als een volledige, nauwgezette aanklacht tegen R. Kelly. Documentairemaker Astral Finnie heeft hemel en aarde doen bewegen om veel vrouwen die ooit door Kelly zijn aangerand, misbruikt of verkracht voor de camera te krijgen. In de eerste aflevering – die net als alle afleveringen begint met de mededeling dat R. Kelly alle beschuldigingen verwerpt – kijken de slachtoffers een voor een indringend in de camera, en dat is overweldigend.

In de openingssequentie komt vervolgens een krantenknipsel voorbij, met de opdruk: predator? Want hoe kan het dan dat de muzikale carrière van R. Kelly nog steeds levensvatbaar is? Niettemin lijkt daar nu een definitief einde aan gemaakt te worden: het is uitgerekend deze documentairereeks die een rechtbank in Georgia in de Verenigde Staten ertoe heeft bewogen een rechtszaak tegen R. Kelly te beginnen. Je zou dus kunnen zeggen dat de makers het voorwerk zo minutieus hebben gedaan, dat het meteen doorgestuurd kon worden naar de rechtbank.

Maar dat is ook gewoon zo: Surviving R. Kelly is een imposant huzarenstuk. Naast slachtoffers interviewen de makers de familie van R. Kelly, jeugdvrienden, voormalige docenten en zelfs een klinisch psycholoog (die een en ander uitlegt over pedofilie). Sterker nog: de omstandigheden waardoor R. Kelly wellicht doet wat hij doet worden uitvoerig geschetst, door diep in zijn verleden te duiken. De redenen waarom hij als manipulatief roofdier minderjarige vrouwen in zijn bed probeert te krijgen komen hierdoor boven water. Dat maakt Surviving R. Kelly – ondanks de sensatie en het sentiment – een onvervalst voorbeeld van vlijmscherpe onderzoeksjournalistiek.