SS-GB S01E01: Engeland onder Duitse bezetting in film noir detective

Binnen de speculatieve fictie is met name een alternatieve uitkomst van de Tweede Wereldoorlog populair: wat als de nazi’s hadden gewonnen? Naast The Man in the High Castle, een Amerikaanse dramaserie waarin de asmogendheden (de alliantie tussen Duitsland, Italië en Japan) in de Verenigde Staten regeren, komt de BBC nu met SS-GB. In deze bewerking van de gelijknamige roman van Len Deighton schetsen Robert Wade en Neil Purvis een Londen waarin de Luftwaffe de Slag om Engeland heeft gewonnen, Churchill is gefusilleerd en de koninklijke familie naar Nieuw-Zeeland is gevlucht.

De serie opent met twee moorden. Allereerst wordt een Luftwaffe-officier door een verzetsstrijder neergeschoten voordat hij zelf tegen de grond wordt gewerkt en het levensvuur in de ogen van de ander langzaam ziet verdwijnen. Daarnaast stuit Schotland Yard-detective Archer (Sam Riley) op de moord op een antiekverkoper. Als blijkt dat de verkoper lid van het verzet is, vliegt SS Standartenführer Doktor Huth (Lars Eidinger), een fanatieke volgeling van Himmler, direct over van Berlijn om het lopende onderzoek over te nemen. Clichés worden in de serie niet vermeden. Huth is de typische stereotiepe nazi: strak geschoren, meedogenloos, pragmatisch en met een voorliefde voor hiërarchie, structuur en regeltjes.

Archer staat voor een moreel dilemma: dient hij Engels of Duits recht? Zijn vrouw is omgekomen in een van de gevechten tegen de nazi’s, en Archer worstelt met zijn plichtsbesef en de afkeer tegen de bezetters. Met zijn fluisterende, rasperige stem is Riley echter wat moeilijk verstaanbaar, waardoor dialogen soms verloren gaan. De serie speelt zich af in de jaren 40, waarin vrouwen ondergeschikt zijn en je overal nog kan roken – zo deponeert Huth zijn sigaret tijdens een bezoek aan het mortuarium in een petrischaal naast het levenloze lichaam van de antiekverkoper.

Wade en Purvis schreven samen eerder al zes James Bondscripts, en weten hoe ze een getormenteerde Britse romanheld die zijn land dient naar het witte doek kunnen vertalen. Hoewel Deighton SS-GB al in 1978 schreef, wordt het boek nu pas bewerkt tot een vijfdelige tv-serie, en de timing lijkt perfect. De visies van de genoemde tv-series, The Man in the High Castle en SS-GB zijn beangstigend, maar lijken niet bijzonder irreëel: een verdeeld Amerika onder de leiding van een hysterische tiran op leeftijd, en een geïsoleerd Engeland, afgesloten van de rest van Europa dat lijdt onder rechts-extremisme. De serie doet denken aan de huidige situatie in de wereld, waarin angst, paranoia en politieke onzekerheid de bovenhand voeren.