Soul: hilarisch en aandoenlijk

Parttime muziekleraar en jazzpianist Joe Gardner (Jamie Foxx is in vorm) kijkt beteuterd als hij van de directrice van de New Yorkse school waarop hij lesgeeft te horen krijgt dat ze hem een fulltime contract – 'met zekerheid, een zorgverzekering en pensioenopbouw' – wil aanbieden. Want als hij zich volledig toelegt op lesgeven, dan moet hij zijn droom om door te breken voorgoed vaarwel zeggen. Bovendien krijgt hij in dezelfde week de gouden kans om in een nachtclub in het ensemble van zangeres Dorothea Williams (Angela Bassett) te komen spelen. Door een ongelukkige val – iets met een put in een drukke straat – valt Gardners droom in duigen.

In een volgende scène zien we hem op een galactische roltrap naar de hemel, zijn ziel is van zijn lichaam gescheiden. Maar Gardner wil nog niet, en komt door een roekeloze sprong in het diepe niet in het hiernamaals maar in het hiervoormaals terecht. Waar kersverse zielen kneden aan hun persoonlijkheid en van abstracte wezens – een soort goddelijke architecten – colleges krijgen over het leven op aarde. Gardner krijgt de taak toegewezen om de ziel 22 (Tina Fey als heerlijke blaag) te dresseren. Men probeert 22 al eeuwenlang naar de aarde te sturen, maar het wil telkens maar niet lukken, omdat hij zich misdraagt.

Zo kruipt Gardner in de mentorrol die hem als muziekleraar ook al zo goed gegoten zat, terwijl hij met zijn novice probeert te achterhalen hoe hij weer in het land der levenden kan geraken. Uiteindelijk lukt hem dit ook, maar – denk aan Freaky Friday (2003) – belandt Gardner in het lijf van zijn kat en 22 in Gardners lichaam. Waarop de mentor zijn protegé moet instrueren hoe je muziek maakt, en hoe de lichamelijke functies werken. Met hilarische en aandoenlijke scènes tot gevolg. En net als in Up (2009) en Inside Out (2015) grossiert Soul in schitterende visuele metaforen.

Zoals bijvoorbeeld hoe ergens helemaal in opgaan eruitziet. Regisseur en Oscarwinnaar Pete Doctor toont hoe muzikanten, sporters en andere talenten dan tijdelijk – tijdens een geweldige solo of een goed gemikt schot – in een andere, magische wereld geraken. Op een ‘astraal vlak’. Waar je voor even in een soort extatische droomstaat verkeert. Dit is catharsis voor kinderen. Durf te dromen, dan kan je de vruchten plukken van je arbeid. En wees niet bang om je excentriciteiten te omarmen, om te zijn wie je wilt zijn. Want daar draait Soul natuurlijk om: onze raison d’être. Existentiëler wordt het niet.

En wie had gedacht dat grappen over psychoanalist Carl Jung en het menselijk onderbewustzijn prima thuis kunnen horen in een animatiefilm die óók door kinderen op waarde moet worden geschat? Of dat Atticus Ross en Trent Reznor – de mannen van Nine Inch Nails – prima in staat zijn om een eclectische soundtrack te produceren voor een kinderfilm? In die zin verrast Soul in elk opzicht. Het is ontzaglijk knap dat Pixar zichzelf elke keer weet te overtreffen.