Seaspiracy: het milieueffect van commerciële visserij

Dolfijnenjacht in Tajii, Japan, illegale vissersboten in de Liberiaanse wateren en ‘bluewashing’ van producten. Het milieu wordt aangetast door onze wereldwijde persoonlijke consumptie, maar wat is nu de oplossing? De documentaire Seaspiracy schijnt een licht op de benarde toestand van de oceanen, maar de belangrijke boodschap wordt enigszins bedolven door de persoonlijke zoektocht van de filmmaker.

De oceaan is al vanaf zijn jeugd een bron van inspiratie voor regisseur Ali Tabrizi, en daarom richt hij zich in zijn passieproject op de acht miljoen ton plastic die de mens elk jaar in de oceaan stort. De documentaire toont beklijvende beelden van walvissen die aanspoelen aan de zuidoostkust van Engeland met honderden kilo’s plastic in hun maag, het aangetaste onderzeese leefklimaat, animaties van de welbekende plastic soep in de Noordelijke Grote Oceaan en het effect op verschillende vispopulaties.

Is consumentenplastic nu dé oorzaak van de vervuiling in de oceaan? Tabrizi ontdekt dat de consument bij lange na niet de grootste veroorzaker is van milieuvervuiling: plastic rietjes vormen slechts 0,03 procent van het plastic in de oceaan. De grootste bron van vervuiling is de commerciële visserij. Ruim 46 procent van het afval in de oceaan bestaat uit visnetten. Visgerei en vistuig vindt men terug in de gestrande walvissen. Maar er is meer: 40 procent van de vangst van vissersschepen is ‘bijvangst’, ofwel vissen die niet verkoopbaar zijn en dood worden teruggegooid in de zee. Hierdoor zijn de vispopulaties gekrompen, waardoor het onderzeese klimaat langzaam onherbergzaam wordt. En slechts 1 procent van de wereldzeeën is gereserveerd als reservaat waar vissen verboden is, en dit dient volgens de aanwezige experts verhoogd te worden tot 30 procent, zodat de natuur (en de visserij) zich kan herstellen.

Tabrizi wijst erop dat labels voor duurzame visserij, voor bijvoorbeeld tonijn en andere zeevruchten, niet veel toevoegen. Een label ‘garandeert’ dat de vangst van de vis geen schade heeft toegebracht aan zeezoogdieren of andere zeedieren. Maar gelet op het aantal vissersboten is het onmogelijk om aan te tonen hoe de vis is gevangen. Het Marine Stewardship Council geeft zelfs het grootste deel van zijn geld uit aan licenties voor zijn duurzaamheidslabel (het herkenbare blauwe MSC-keurmerk) - een enorm belangenconflict om aan te geven dat de producten duurzaam zijn.

Hoewel hij gesprekken aangaat met verschillende experts – waaronder dolfijnenactivist Ric O’Barry, journalist George Monbiot en marinebioloog Sylvia Earle – kiest Tabrizi voor een persoonlijke aanpak door zichzelf en zijn reis centraal te stellen en zijn gewoonten aan te passen. Hierdoor legt hij (onbewust) de nadruk op individuele antwoorden van consumenten bij wat eigenlijk een wereldwijd, systematisch probleem is.

De kernboodschap van de onderhoudende documentaire Seaspiracy is dat het redden van de oceaan een wereldwijde inspanning vereist, waarbij een politiek antwoord van vitaal belang is.