Never Rarely Sometimes Always: intens goed

Het ongelofelijke feit - afhankelijk van je mening erover - is dat in 2020 in veel westerse landen de acceptatie van abortus aan het afnemen is. Dat maakt Never Rarely Sometimes Always dus bijzonder relevant, maar de film heeft geen overduidelijke zendingsdrang; wat we te zien krijgen is een simpel, feitelijk maar fictioneel portret van het zeventienjarige meisje Autumn (verpletterende rol van debutant Sidney Flanigan) uit een klein stadje in Pennsylvania dat, begeleid en gesteund door haar nichtje, van gejat geld per bus een retour New York City onderneemt, omdat ze lokaal geen abortus voor elkaar krijgt. Er is in haar stadje beslist veel welwillende en vriendelijke hulpvaardigheid voorhanden bij haar arts en andere hulpverleners, maar alléén als Autumn voor het moederschap of adoptie kiest. Haar persoonlijke keuze - een abortus - blijkt niet als een valide mening te worden gezien; geen baas in eigen buik. Dus vertrekken die twee voor een paar dagen naar NYC, waar abortus wel een optie is.

Regisseur Eliza Hittman schreef het scenario op basis van een krantenartikel en haar eigen observaties van willekeurige passagiers tijdens talloze busritten; hoewel fictioneel, zit er aldus een hoop werkelijkheid in Never Rarely Sometimes Always, wat door de documentaire-achtige stijl van de film nog wordt versterkt. Die stijl werkt aanvankelijk wat afstandelijk; het is alsof je in real-time naar een verslag van echte levens zit te kijken, inclusief de saaie momenten. Maar bijna ongemerkt leer je van de twee meisjes te houden, eerst in de bus en later slenterend in New York, door domweg met ze op te trekken.

Dat ‘hanging out’ heeft als effect dat je de meisjes op termijn als vanzelfsprekend gezelschap beschouwt en ze, meer door hun gedrag en oogopslag dan door woorden, leert kennen. Het effect daarvan is tamelijk verpletterend als je ziet hoe Autumn in de medische molen behoorlijk wordt gemangeld, maar wel glorieus sterk blijkt. De centrale scène van de film is een langdurig interview waarin we haar voortdurend in close-up zien en waarin haar steeds meer nare en intieme - maar zeer goedbedoelde - vragen worden gesteld door de sociaal werkster die het intakegesprek voorafgaand aan de abortus liefdevol begeleidt. Vragen als: word je weleens tot seks gedwongen, word je weleens door je geliefde geslagen, et cetera. Vragen die eindeloos doorgaan en waarop Autumn steeds moet kiezen tussen de antwoorden 'nooit', 'zelden', 'soms' of 'altijd'. Het antwoord 'nooit' is helaas zeldzaam.

Naast een mooie en totaal eerlijke behandeling van de moeilijke maar valide beslissing tot abortus, ervaar je tijdens het kijken Never Rarely Sometimes Always ook als een aanklacht tegen de voortdurende ongevraagde seksuele belangstelling die meisjes ondervinden. Om altijd en eeuwig, je hele leven lang, door sommige mannen als een potentieel genotsmiddel te worden gezien, zonder eigen mening en gevoelens, alsof je een fles drank bent, op aarde gezet om te worden genuttigd. In het begin van de film vraagt haar nichtje aan Autumn of ze niet liever een man zou willen zijn. Na afloop moet je erkennen, of op zijn minst vermoeden, dat je dan waarschijnlijk van een heleboel ellende verlost zou zijn.

Het ongelofelijke feit - afhankelijk van je mening erover - is dat in 2020 in veel westerse landen de acceptatie van abortus aan het afnemen is. Dat maakt Never Rarely Sometimes Always dus bijzonder relevant maar de film heeft geen overduidelijke zendingsdrang; wat we te zien krijgen is een simpel, feitelijk maar fictioneel portret van het zeventienjarige meisje Autumn (verpletterende rol van debutant Sidney Flanigan) uit een klein stadje in Pennsylvania dat, begeleid en gesteund door haar nichtje, van gejat geld per bus een retour New York City onderneemt omdat ze lokaal geen abortus voor elkaar krijgt. Er is in haar stadje beslist veel welwillende en vriendelijke hulpvaardigheid voorhanden bij haar arts en andere hulpverleners, maar alléén als Autumn voor het moederschap of adoptie kiest. Haar persoonlijke keuze - een abortus - blijkt niet als een valide mening te worden gezien; geen baas in eigen buik. Dus vertrekken die twee voor een paar dagen naar NYC, waar abortus wel een optie is.

Regisseur Eliza Hittman schreef het scenario op basis van een krantenartikel en haar eigen observaties van willekeurige passagiers tijdens talloze busritten; hoewel fictioneel, zit er aldus een hoop werkelijkheid in Never Rarely Sometimes Always, wat door de documentaire-achtige stijl van de film nog wordt versterkt. Die stijl werkt aanvankelijk wat afstandelijk; het is alsof je real-time naar een verslag van echte levens zit te kijken, inclusief de saaie momenten. Maar bijna ongemerkt leer je van de twee meisjes te houden, eerst in de bus en later slenterend in New York, door domweg met ze op te trekken.

Dat ‘hanging out’ heeft als effect dat je de meisjes op termijn als vanzelfsprekend gezelschap beschouwt en ze, meer door hun gedrag en oogopslag dan door woorden, leert kennen. Het effect daarvan is tamelijk verpletterend als je ziet hoe Autumn in de medische molen behoorlijk wordt gemangeld maar wel glorieus sterk blijkt. De centrale scène van de film is een langdurig interview waarin we haar voortdurend in close-up zien en waarin haar steeds meer nare en intieme - maar zeer goedbedoelde - vragen worden gesteld door de sociaal-werkster die het intakegesprek voorafgaand aan de abortus liefdevol begeleidt. Vragen als: word je weleens tot seks gedwongen, word je weleens door je geliefde geslagen, etc cetera. Vragen die eindeloos doorgaan en waarop Autumn steeds moet kiezen tussen de antwoorden Nooit, Zelden, Soms of Altijd. Het antwoord nooit is helaas zeldzaam.

Naast een mooie en totaal eerlijke behandeling van de moeilijke maar valide beslising tot abortus, ervaar je tijdens het kijken Never Rarely Sometimes Always ook als een aanklacht tegen de voortdurende ongevraagde seksuele belangstelling die meisjes ondervinden. Altijd en eeuwig, je hele leven lang, door sommige mannen als een potentieel genotsmiddel te worden gezien zonder eigen mening en gevoelens, alsof je een fles drank bent, op aarde gezet om te worden genuttigd. In het begin van de film vraagt haar nichtje aan Autumn of ze niet liever een man zou willen zijn. Na afloop moet je erkennen, of op zijn minst vermoeden, dat je dan waarschijnlijk van een heleboel ellende verlost zou zijn.