My Brilliant Friend S02E01-02: blijft ontzaglijk ontroeren

Foto credits: HBO

Wie My Brilliant Friend kijkt weet al hoe het zal aflopen. Dat Lenù (Margherita Mazzucco) het Napolitaanse stramien van zich af weet te schudden, terwijl Lila (Ludovica Nasti) erin zal verdrinken. Het is juist de ontwikkeling die de twee vrouwen doormaken die ook in het tweede seizoen ontzaglijk beklijft. Soms vecht het duo gezamenlijk tegen de boze buitenwereld, dan weer zielsalleen. Solidariteit opbrengen in een samenleving die vrouwen als inferieur ziet blijft een flinke beproeving. Je kan je vervolgens verzetten tegen het patriarchaat, of erin meegaan. Lila kiest voor het eerste en huwt Stefano Carracci (Kristijan die Giacomo), een man zonder ruggengraat.

De echtverbintenis blijkt van meet af aan een farce. Lila heeft voor de ogenschijnlijk makkelijkere levensweg gekozen en denkt vanaf nu door het leven te gaan meanderen. Het omgekeerde blijkt echter waar: Carracci ontpopt zich als een blaag die geen tegenspraak duldt. In ruil biedt hij zijn vrouw een weelderig appartement waarin ze een kluizenaarsbestaan leidt. Alleen Lenù bezoekt haar en mag genieten van het ligbad – een noviteit in de wijk. Lila’s briljante vriendin stopt op haar beurt met haar studie. Omdat haar intelligentie niet op waarde wordt geschat; omdat ze zich in de ogen van de schoolleiding obstinaat gedraagt.

Het leven wordt in My Brilliant Friend afgespiegeld als een trechter. De vrouw moet er van jongs af aan doorheen zien te glippen en alle onbetamelijkheden afleren. Ook als een man ongelijk heeft praat je hem naar de mond. Het is precies die onderwerping die Lenù weigert, iets waar ze ook de durf voor heeft. Maar scenarist Saverio Costanzo – evenals het prachtige bronmateriaal, de Napolitaanse boeken van Elena Ferrante – maken ook zo pijnlijk goed invoelbaar waarom Lila niet overstag gaat; waarom ze zich conformeert. Je zou beide vrouwen in zekere zin kunnen beschouwen als helden. Lila omdat ze in ieder geval overweegt haar eigen leven te leiden, en Lenù omdat ze al een stap verder is.

De twee vrouwen zijn in het tweede seizoen nog meer een metafoor voor vrouwelijk trauma. Daar wordt naarstig mee gespeeld. Zoals wanneer een van de mannelijke personages opmerkt dat Maria en het kind – de bekende religieuze beeltenis die in Italië zo hartgrondig wordt vereerd – zo belangrijk zijn. Je zou zeggen dat normale sterfelijke vrouwen dan ook op handen worden gedragen, maar dat blijkt niet het geval. Het is een pijnlijke vorm van ironie die wel vaker de revue passeert. Er is een ideaalbeeld dat we zien in religieuze bastions en dan is er de hardvochtige realiteit. Als een wraakzuchtige man die telkens beterschap belooft maar dan toch weer een klap uitdeelt.

En over ironie gesproken, het sorteert soms ook een geestig effect. Zoals wanneer Lenù graag op een beduimelde plek in het duister seks wil hebben met haar lover, waarop hij zenuwachtig aangeeft de daad toch echt op een keurige plek te willen verrichten, als de twee zijn getrouwd. Oftewel, het lijkt bijna alsof de beste man er heilig van overtuigd is dat hij door God zal worden gestraft als hij ongeoorloofd vrijt. Je zou zeggen dat die rol – zeker in traditionele verhalen – toegeschreven wordt aan de vrouw, die misschien wel helemaal geen seks wil. Maar in My Brilliant Friend worden de rollen soms vakkundig omgedraaid.

Het mooiste aan het drama blijft hoe we Napels zien vanuit het perspectief van twee intelligente jonge vrouwen. Hoe we de wereld geleidelijk door hun ogen ontdekken. Niet alleen de handelingen die volwassen mensen verrichten, maar ook de stad zelf die een nadrukkelijke rol speelt. Veel scènes staan in het teken van of verwijzen naar een eerste keer. Een eerste keer seks, maar ook een eerste keer bedrogen worden of een eerste keer iets subliems meemaken. Costanzo en de zijnen maken de kijker hiervan telkens deelgenoot. Waardoor My Brilliant Friend voortdurend aanvoelt als een sublieme historische ervaring die blijft ontroeren.