Lovecraft Country S01E01-02: imposant en bloederig

Foto credits: HBO

Van meet af aan doet Lovecraft Country denken aan Watchmen. Omdat het net als de superheldenreeks de Amerikaanse racistische geschiedenis onomwonden op de agenda zet. Het verhaal begint bij de jonge infanterist Atticus Black (Jonathan Majors, die eveneens schittert in het schitterende drama The Last Black Man in San Francisco) die voor volk en vaderland vecht in de Tweede Wereldoorlog. Nadat hij belandt in een soort dystopische droom – met ufo’s en aliens – keert hij ergens in de jaren 50 terug in zijn woonplaats Chicago, waar hij op zoek gaat naar zijn vader (Michael K. Williams) die is verdwenen.

Met behulp van vriendin Leti (Jurnee Smollett) en oom George (Courtney B. Vance) begint Atticus vervolgens aan een roadtrip naar Devon County, waar zijn vader weleens zou kunnen verblijven. Onderweg stuit het trio op groteske wezens, buitengewoon racistische sheriffs en esoterische genootschappen.

Het ziet er meteen imposant uit. En showrunner Misha Green (bekend van Underground) laat niets aan de fantasie over, zoals onvervalste, bloederige sci-fi betaamt. Ze bewerkte Lovecraft Country, het boek van Matt Ruff, tot een tiendelige mix van fantasie en bittere realiteit. Waarin ze op vernuftige wijze duidelijk maakt hoe het was (en is) om als zwarte persoon te leven in de Verenigde Staten tijdens de periode van segregatie. Hoe álles was gescheiden; hoe zwarte passagiers achterin moesten zitten in de bus. En als de bus het dan begeeft (zoals in de eerste aflevering), dan worden de witte passagiers opgehaald door een truck – de mensen van kleur mogen hun tocht te voet vervolgen.

Onderwijl begeleiden woorden van James Baldwin – de vermaarde schrijver en zwarte activist – de beelden. Muziek en voice-over zijn in Lovecraft Country voortdurend complementair aan het visuele, met bijvoorbeeld een treffend nummer van Gil Scott-Heron (leuk die witte mensen op de maan, maar wie betaalt mijn zorgverzekering?), maar ook Marilyn Manson glipt er niet onverdienstelijk tussendoor. Net als in Watchmen gebruikt Misha Green in Lovecraft Country genretelevisie om een historische wond open te rijten. In sommige scènes wordt gespeeld met metaforische taal (denk aan zwarte beren als racistische metafoor voor zwarte mensen); andere scènes zijn juist pijnlijk in hun onverbloemdheid (een racistische sheriff zonder scrupules).

Het frappantste aan de HBO-titel is waar de inspiratie van het bronmateriaal vandaan komt – zie ook de titel. Ruff liet zich voor Lovecraft Country inspireren door het werk van de fameuze en controversiële scifi-auteur H.P. Lovecraft, die je min of meer kan beschouwen als een witte supremacist. Ideologisch gezien zag hij zichzelf als een voorvechter van de rechten van de protestantse Amerikanen, maar hij had naar verluidt ook nog wel respect voor de katholieken. Bezien vanuit het nu is Lovecraft gewoon een racist. Dat maakt zijn invloedrijke werk er niet per se minder om. Maar Ruff (in zijn boek) en Green (in de televisiereeks) nemen juist die racistische gedachte als uitgangspunt: het is in Lovecraft Country aan Atticus om de witte duivels – de in mysterieuze kostuums uitgedoste tovenaars en hun aanhang – eens flink te grazen te nemen.