Jack Ryan S01E01-02: pervers patriottisme verpakt als entertainment

Acteur en regisseur John Krasinski speelde jarenlang Jim Halpert in The Office : de aaibare, pedante, en kleinburgerlijke kantoormedewerker met een hart van goud. Hoe zou Halpert het doen als uitgekiende, intelligente CIA-agent? Vervang de saaie muren van papierleverancier Dunder Mifflin met de esoterische wandelgangen van de Amerikaanse veiligheidsdienst, et voilà: de ideale schoonzoon uit The Office is nu de geheim agent mét een achtergrond bij de marine, en de titel ‘doctor’ voor zijn naam. Alle flauwigheid terzijde is Halpert a.k.a Krasinski, de ‘all american man’ met zijn jongensachtige voorkomen, misschien wel de juiste match voor de verfilming van het door Tom Clancy bedachte personage Jack Ryan.

Ryan passeert de revue in veel van Clancy’s werk, dat vooral gaat over geheime operaties, uitgevoerd in het geniep. Showrunners Carlton Cuse en Graham Roland (beiden met een lange staat van dienst, zie Lost, Bates Motel en Fringe) bewerkten de boekenreeks tot een spionagethriller; een vehikel voor John Krasinski. Hun protagonist Ryan werkt als analist bij de CIA, en onderzoekt bij de afdeling terreurfinancieringen en wapendivisies clandestiene geldstromen in Jemen. Hij is al een potentiële terrorist op het spoor, maar wordt telkens teruggefloten door zijn nieuwbakken baas James Greer (Wendell Pierce). Via een omweg, over de rug van zijn nieuwe chef, weet hij toch de aandacht van zijn superieuren te verleggen naar zijn vondst. Het is Ryans persoonlijk missie om ‘nog een 9-11’ te voorkomen.

Parallel aan deze zoektocht zien we in een flashback in de openingsscène hoe in 1983, in Libanon, een bombardement plaatsheeft, uitgevoerd door straaljagers. De hierbij aanwezige Suleiman (Ali Suliman) zal decennia later de littekens van deze bloederige aanval op zijn handen dragen, als fysiek bewijs voor zijn plannen om wraak te nemen op het Westen. De introductie van Suleiman, en andere Arabische of islamitische personages doet in negatieve zin sterk denken aan andere spionagethrillers als Homeland. Een hooggeplaatste official spreekt op een gegeven moment over ‘ze zijn het allemaal’. Daarmee bedoelt hij dat alle Arabieren terroristen zijn (of sympathie hebben voor terrorisme), maar je zou deze boude uitspraak ook in een ander licht kunnen zien: Arabische personages hebben maar één intentie (aanslagen plegen) en zijn dus automatisch eendimensionaal.

Series als als Jack Ryan zijn eigenlijk pervers patriottisme verpakt als entertainment. Hier zien we de mythe van de eerbare Amerikaanse held die strijdt tegen de barbaarse, Arabische vijand. Kritiek op dit gebruik van raciale stereotypes verandert hier niets aan (zie bijvoorbeeld dit artikel ), ook niet als er later in de serie wel weer meer aandacht is voor de Jemenitische, Syrische en Libanese personages, zoveel is duidelijk. Er zijn namelijk kosten noch moeite gespaard om Krasinski te lanceren als actieheld, getuige opnames in Parijs en Marokko.

Ondanks deze monsterinvestering zijn er trouwens de nodige plotgaten te ontwaren. Zoals: waarom kan iemand een appartementencomplex ontvluchten na een inval van een arrestatieteam? Je zou toch verwachten dat straten in zo’n situatie worden afgezet. Maar in Jack Ryan staat alles in dienst van het bombastische: plechtige, pompende klassieke composities begeleiden heftige explosies en zinderende vuurgevechten die op choreografische wijze zijn vormgegeven. Held op sokken Jim Halpert blijkt uiteindelijk over meer gotspe te beschikken dan zijn collega’s ooit hadden kunnen vermoeden, en verandert geleidelijk in actieheld Jack Ryan.