I'm No Longer Here (Ya no astoy aquí): vast tussen twee werelden

De 17-jarige Ulises (Juan Daniel Garcia Treviño) is de aanvoerder van een tamelijk onschuldige straatbende uit het Noord-Mexicaanse Monterrey. Hij houdt van de Colombiaanse volksmuziek Cumbia, maar dan traag afgespeeld – ‘dan duurt het langer, en voel ik het meer’. Die muziek staat samen met Ulises centraal in I'm No Longer Here (Ya no astoy aquí). De titel slaat op het feit dat de hoofdpersoon halverwege de film moet vluchten naar de Verenigde, Staten, omdat hij dan per abuis – na gekidnapt te zijn – verzeild raakt in de drugshandel. Het is een passage die al aan het begin van de film wordt getoond: een jonge Mexicaan in New York City.

Filmmaker Fernando Frías de la Parra schakelt voortdurend tussen Ulises' periode in zijn thuisland en in zijn nieuwe land. In Amerika komt Ulises aan de bak als straatdanser en treedt hij in contact met een Koreaanse leeftijdsgenoot. Maar zij verstaat hem amper en vice versa. En aangezien New York weinig barmhartig is ten opzichte van jonge Mexicaanse nieuwkomers, komt Ulises ook al snel tot de conclusie dat hij in het 'land van de vrijen' ook weinig te zoeken heeft. Hij is, zoals de titel impliceert, niet langer hier – maar ook niet langer daar. Een gedachte die weerklinkt in zijn excentrieke outfit: Ulises lijkt met zijn scherpe, kleurrijke kapsel en dito kleding wel een Maya-krijger; een mythische adelaar.

Hoewel Mexicaanse gangsters Ulises’ voorkomen en zijn voorliefde voor een archaïsch muziekgenre beschimpen, is hij in New York juist een exotische bezienswaardigheid. Waarmee de film nog eens benadrukt dat zaken – qua taal en beleving – in de twee aan elkaar grenzende landen een andere betekenis hebben. Het is een rauwe gewaarwording die alleen de niet-witte immigranten lijkt te treffen die de moed hebben verzameld om naar Amerika te verkassen. Het is ook een paradox: in Amerika zal Ulises eerder omkomen van de honger; in Mexico door een kogel. In beide contexten is het leven een beproeving.

Maar Frías de La Parra toont van beide werelden eveneens de schoonheden. Ulises op straat onder een metrobaan in New York; dansend in de heuvels van Monterrey met oneindige rijen van woningen aan zijn voeten. Acteur Treviño won terecht prijzen voor zijn rol: hij zet een ongekroonde koning neer. Een jonge man met een geprononceerde wil. Die precies weet welke muziek hij moet houden en welke uitstraling tot de verbeelding zou moeten spreken. De pijnlijke keerzijde hiervan is dat hij door zijn vastberaden houding uiteindelijk nergens zijn thuis lijkt te vinden. Het blijft kiezen tussen twee kwaden. En de boosdoener zijn de drugs, stipuleert Treviño ergens aan het einde.