Een ode aan de rockband Queen in de jaren 70

De quote is hem altijd toegeschreven, maar het is de vraag of Freddie Mercury daadwerkelijk ‘I’m bringing ballet to the masses’ heeft gezegd. In het interview uit 1977 met het muziekblad NME staat de uitspraak niet in het stuk zelf, maar slechts zonder aanhalingstekens onder drie kleine fotootjes van de frontman. Hoogstwaarschijnlijk een tongue-in-cheek onderschrift van het muziektijdschrift zelf. Maar de ambitie om het Engelse volk ballet bij te brengen, werd met grote hoon onthaald. In het stuk had de Queen-zanger het wel over zijn eigen interesse voor de theatervorm. Hij had recentelijk een identieke kopie van het kostuum van Vaslav Nijinsky na laten maken, een Russische balletdanser die in zijn leven (1890-1950) opviel door zijn virtuositeit en de techniek om op spitzen te dansen, wat weinig mannen destijds deden. Wat weinig rocksterren in 1977 deden: zo’n pak aantrekken. Maar Mercury stopte zijn benen gewoon in de strakke pijpen. En klom het podium op.

Queen was een band met vele talenten, maar op gevoel voor mode was het gezelschap zelden te betrappen. Het leek alsof het Engelse viertal een straatverbod voor elke catwalk had. De kritiek daarop is nooit mals geweest, maar Queen liet zich hierdoor niet terug in de kledingkast jagen. Ook al deed de Britse pers daar genoeg moeite voor. In 1975 verscheen het meesterwerk A Night at the Opera met ‘Bohemian Rhapsody’ erop en kon niemand om de band heen. Maar toen een jaar later het iets mindere A Day at the Races verscheen, werden de messen geslepen en kreeg Queen de backlash vol in het gezicht. Het interview met NME was daar een samenvatting van. De kop: ‘Is this man a twat?’ (Is deze man een eikel?). In het vijandige gesprek is een defensieve Mercury aan het woord die ook wat prikken uitdeelt. De keus om zich in balletpakjes te hijsen verdedigt hij met verve. Hij is geen poseur, maar wil juist onderdelen uit andere culturen halen om de band beter en entertaining te maken. Mercury was in deze tijd constant bezig met het verkennen van nieuwe muzikale en visuele wegen. De vermenging van ballet en rock-’n-roll, zou volgens de zanger de normaalste zaak van de wereld worden. Mercury verweet de zuigende journalist een beperkte blik. Have you ever reviewed a ballet show? Nee hè. De journalist op zijn beurt vond dat Mercury zich verkleedde als partyclow.

Waar Queen vrijwel altijd mee te kampen had, is een onwil om zich aan de tijdgeest aan te passen. Queen brak door in een tijd die werd gedomineerd door grote rockbands die wereldwijd werden omarmd. Maar gedurende de jaren 70 groeide in Engeland de economische rampspoed. Het was een tijd waarin iron lady Margaret Thatcher in het zadel van de Conservative Party werd gehesen en werkloosheid toenam. Voor de man in de grauwe straat was het dan niet amusing om een band vol aplomb het hedonistische leven te zien vieren. Freddie Mercury draaide zijn hand er niet voor om om tijdens optredens met kroon en kleed rond te paraderen. Op A Day at the Races staat een nummer met de naam ‘The Millionaire Waltz’, de favoriete drank van Mercury was champagne. Terwijl de Engelse working class aan het infuus lag, verklaarde Queen zichzelf de champions of the world. Het lanceerfeest van het album Jazz uit 1978 kostte een exorbitante 200.000 pond (Freddie Mercury: ‘Fuck the cost, darlings, let us live a little’). Er waren oesters, kreeften, de beste kaviaar ter wereld, er waren hermafrodiete dwergen die rondliepen met grote schalen coke, speciaal geïmporteerd uit Bolivia. Er waren naakte dansers, drag queens, transseksuele strippers, vuurspuwers en nog meer extravagante artiesten die niets te maken hadden met de heersende muziekstijl waar de tijdsgeest wél in vervlochten zat: punk.

Over de exacte invulling over de clash tussen Queen en punk verschillen de meningen, maar er heerst consensus over de winnaar: Freddie Mercury. Het was 1977 toen Sex Pistol Sid Vicious de controlekamer van de Wessex Sound Studio inwaggelde en Mercury aansprak: ‘Have you succeeded in bringing ballet to the masses yet?’ De Queen-zanger pareerde hem door te vragen of hij Simon Ferocious of zoiets dergelijks heette. In een tv-interview hierover zegt Mercury dat hij nog een bijdehante opmerking over de spikes van de punker maakte. Grijnzend: ‘I think we survived that test’. Deze battle had Queen misschien gewonnen, maar in de echte wereld kregen alle grote rockbands er van de pers en publiek regelmatig van langs. Punk, voordat het dood werd verklaard, was mode en Queen was allesbehalve puntig, smerig en underground. Maar de hitlijsten vertelden bij Queen altijd een ander verhaal. De Engelse band had elke plaat een paar greatest hits. Ook in de tweede helft van de jaren 70 bestormde Queen de lijsten met nummers als ‘Don’t Stop Me Now’, ‘We Will Rock You’, ‘Bicycle Race’ en ‘Somebody to love’. Niet modieus, wel mateloos succesvol. Op dezelfde wijze rolde Queen ook de donkere jaren 80 in.

Het is bij een larger than life-band als Queen altijd de vraag waar de knipoog begint. Mercury heeft eens gezegd dat de band ook niet zó serieus hoeft te worden genomen. Het bekendste moment van zelfspot is de clip van ‘I Want To Break Free’ waar de leden als vrouwen zijn verkleed, met Mercury – mét snor – prominent achter de stofzuiger. Drummer Roger Taylor schrok zich een ongeluk toen hij zichzelf zo opgedirkt in de spiegel zag. Ook in Amerika moest men weinig van de video weten. Verschillende stations weigerden de clip uit te zenden en waar het nummer in de meeste landen in de top-5 kwam, bleef hij in de Verenigde Staten steken op een povere 45ste plaats. Maar ook in deze humorvolle videoclip werd het huisvrouwenhuis opeens verlaten, dook Mercury in ontbloot bovenlijf op en werd vervolgens een serieus ballet opgevoerd door een gezelschap, met choreografie van Wayne Eagling, destijds leider van het Royal Ballet in Londen. Op YouTube is de clip van het oude nummer ook alweer 186 miljoen keer bekeken. Dus ja, dan heb je ballet wel aan de masses gebracht.