Gooijer ziet: Split

 

De Indiaas-Amerikaanse filmer M. Night Shyamalan (dat eeuwige ‘M’ staat voor 'Manoj' trouwens en 'Night' is een verzinsel) heeft het sinds zijn wild succesvolle debuut The Sixth Sense in zijn carrière zo vaak te verduren gekregen van critici dat hij in zijn (overal afgekraakte) Lady in the Water een filmcriticus door een monster liet verscheuren ( clip ). De kritiek was vaak wel terecht – op The Lady in The Water en After Earth bijvoorbeeld – maar Shyamalan revancheerde zich vorig jaar al met de effectieve horrorfilm The Visit en met Split gaat hij nog meer de goede kant op.

James McAvoy (Professor X in the X-Men franchise) speelt de sterren van de hemel als een man die drie meisjes in een kelder vastzet met een merkwaardig doel dat niet voor de hand ligt maar wel afgrijselijk is (vrouwen opsluiten is in de bioscoop wel een ziek trendje, zie Room , Don’t breathe en 10 Cloverfield Lane ). Eén van hen wordt gespeeld door de geweldige Anya Taylor-Joy, ster van The VVitch. De derde hoofdrolspeler is actrice Betty Buckley die de psychiater speelt van Kevin/Barry/Hedwig/Dennis/Patricia/Et Cetera, want het personage dat McAvoy speelt is maar liefst 23 verschillende personages, allemaal in het hoofd van één man die leidt aan wat psychiaters een 'meervoudigepersoonlijkheidsstoornis' noemen (één woord inderdaad, nuttig bij Scrabble ) of ook wel 'dissociatieve identiteitsstoornis' (DIS).

DIS is een kwaal die tot veel verdeeldheid  leidt in de medische wereld. Over één ding zijn de medici het wel eens: in films wordt DIS altijd zwaar overdreven en foutief verbeeld, denk aan Psycho , Fight Club en nog tientallen andere. Maar voor scriptschrijvers en vooral acteurs is het een heerlijke constructie natuurlijk. Kijk maar hoeveel lol McAvoy heeft in het spelen van de vrouw Patricia in de scène waarin de ontvoerde meisjes tot hun ontzetting voor het eerst ontdekken hoe ongrijpbaar hun ontvoerder is:

En hier zie je hem in actie als de negenjarige Hedwig, een jongetje waarmee Anya Taylor-Joy een band probeert op te bouwen als ze beseft dat hij de enige persoonlijkheid is die haar goed gezind zou kunnen zijn:

Het is aan de acteurs te danken dat het kat-en-muisspel tussen de meisjes en de vele gedaanten van hun ontvoerder zo mooi en geloofwaardig verloopt; alleen in de finale, als Shyamalan het zoals gewoonlijk niet kan laten om het bovennatuurlijke van stal te halen, wordt het allemaal ietwat vergezocht. De bij deze filmmaker bijna verplichte twist in de laatste dertig seconden doet gewild aan en begrijp je alleen als je eerdere films van hem zag. Maar dat neemt niet weg dat Split je al vanaf het begin bij de strot grijpt en niet meer loslaat. Hulde dus, en een goede reden om op Netflix te zien dat bijvoorbeeld Shyamalans films The Village en The Happening veel beter zijn dan ze bij het verschijnen werd gegund.