Gooijer ziet: Mean Streets op Netflix

Waarom blijft God zo stil terwijl Zijn kinderen lijden? Dat is de vraag die twee priesters zichzelf – en God – stellen in Silence , de nieuwste film van Martin Scorsese die pas in februari in première gaat. Het is eigenlijk precies dezelfde vraag die Charlie, gespeeld door Harvey Keitel, zich in 1973 ook al stelde in één van de eerste scènes van Mean Streets , eigenlijk de derde maar in veel opzichten toch de eerste echte Scorsese-film.

In Mean Streets zie je voor het eerst alle thema's en technieken opduiken waarvan de regisseur al ruim veertig jaar is bezeten: schuld en boete, zonde en gewelddadige misdaad, New York en altijd maar weer dat katholicisme. Dit alles geserveerd in zijn geheel eigen, toen al über-coole en nog steeds zeer herkenbare stijl:

Scorsese en zijn acteurs Harvey Keitel en Robert De Niro waren indertijd rond de dertig en relatief onbekend; Mean Streets was hun doorbraak. De film speelt zich af in Little Italy, de Italiaanse wijk in hartje Manhattan, en gaat over twee vrienden die randfiguren zijn in de door maffia en drugs beheerste ordeloze heksenketel die New York begin jaren 70 was. Charlie (Keitel) is een schuldbewuste jongen die te midden van de bandeloosheid een morele koers wil varen en zichzelf straft door zijn vinger in kaarsvlammen op het altaar te steken, Johnny Boy (De Niro) is een charmante en gewelddadige losgeslagen idioot die door schuldeisers wordt achternagezeten en af en toe een vuilnisbak opblaast, gewoon omdat het kan:

In de loop van de film, als we de karakters goed hebben leren kennen en ondanks alles aardig zijn gaan vinden, ontspoort alles en valt Charlie in de steeds wijdere kloof tussen zijn spirituele aard en zijn risicovolle levensstijl. Scorsese, die zelf op de ‘mean streets’ van Little Italy opgroeide te midden van gangsters en die voordat hij ging regisseren serieus een carrière als priester overwoog, gebruikt zo’n realistische stijl dat je soms het gevoel hebt dat je naar een documentaire zit te kijken, afgewisseld met juist heel surrealistisch gebruik van popmuziek en zijn handelsmerken: zooms en rijders en close-ups. Het levert een prettig vervreemdende film op die een goede introductie is tot de rest van het werk van Scorsese op Netflix: Taxi Driver (1976, ook met De Niro), Goodfellas (1990, idem) en de latere films Gangs of New York (2002), Shutter Island (2010) en The Wolf of Wall Street (2013), die laatste drie met Leonardo DiCaprio, de acteur die Robert De Niro opvolgde als de favoriet van de regisseur. In al die films zie je de klassieker Mean Streets terug.