Eighties galore: Sixteen Candles & The Breakfast Club

Scenarioschrijver en filmmaker John Hughes schreef eind jaren tachtig het scenario voor Home Alone (1990). Over de eigenzinnige Kevin McCallister, naar wie niemand luistert. Zelfs zijn moeder niet. Hij voelt zich onbegrepen en wenst dat zijn volledige familie verdwijnt. In de eindscène zien we vervolgens de roerige omhelzing tussen moeder en kind; ze hebben elkaar nog jaren nodig. In de films die Hughes maakte in de jaren tachtig, zoals Sixteen Candles (1984) en The Breakfast Club (1985), is de breuk tussen ouder en kind, of ouder en tiener, al niet meer te lijmen. De pubers hebben hun ouders niet meer nodig, ze rijden zonder zijwieltjes.

Maar gek genoeg lijken de jongvolwassenen, eenmaal spiritueel en fysiek losgerukt uit de klem van hun ouders, helemaal niet de non-conformisten die ze pretenderen te zijn. Dat lijkt meer aan Hughes te liggen dan aan de puberteit zelve, hoewel menig puber uiteindelijk na een rebelse periode in de voetstappen van pa of ma belandt. Neem bijvoorbeeld Samantha (Molly Ringwald) in Sixteen Candles. Ze is een vreemde eend in de bijt, en dientengevolge ongeschikt om verkering te krijgen met knapperd Jake (Michael Shoeffling). Als ze evenwel enkele concessies doet – die zijn in de films van Hughes vaak op esthetisch vlak – dan speelt ze zich in Jake's kijker.

Het is een paradox: Samantha is anders dan anderen, en lijkt dat ook te koesteren. Tegelijkertijd vindt ze het vervelend dat ze zo anders is, het problematiseert haar leven. In The Breakfast Club speelt Molly Ringwald – in zekere zin de muze van John Hughes, hoewel ook dat een problematische term is – een tegenovergesteld personage. Claire leidt een geprivilegieerd, zorgeloos bestaan. Ze is knap, knapper dan Ringwald in Sixteen Candles, en niets lijkt een heerlijke toekomst in de weg te staan. Hoewel een potentiële fling met badass John Bender (Judd Nelson) roet in het eten zou kunnen gooien – haar ouders zouden haar weleens kunnen onterven.

The Breakfast Club en in veel mindere mate Sixteen Candles spreken wellicht ook voor jongeren van nu tot de verbeelding, omdat Hughes het universele thema van de puberteit – onbegrepen worden en begrepen willen worden – zo universeel vat. Door zijn verhaal op te delen in een aaneenschakeling van wisselend aandoenlijke en tenenkrommende clichés. Zie Claire, die keer op keer bezigt: ‘Ik geloof niet dat dit nu echt gebeurt.’ Om nog maar even de notie te bevestigen dat zij – de prinses uit de film – toch echt met kop en schouders boven het gemêleerde gezelschap waarin ze zich bevindt uitstijgt. Het is dit fatalistische idee – je lot staat al vast voordat je bent geboren - waar Hughes mee poogt te breken; door te suggereren dat Claire (godzijdank) niet per se zal eindigen met een kleinburgerlijke, jongere kloon van haar vader. 

In dat opzicht zijn Sixteen Candles en The Breakfast Club (dat al eerder bij Netflix te zien was) uitstekende addities aan de Netflix-catalogus die al bulkt van hedendaagse Amerikaanse coming of age -hits als American Vandal , Super Dark Times , 13 Reasons Why en Riverdale (waarin Ringwald een bijrol vertolkt). Maar hoe verhoudt oud (Hughes’ jaren tachtig-klassiekers) zich tot nieuw? Wie Sixteen Candles herkijkt kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de film ontzaglijk seksistisch is, ondanks – of misschien wel dankzij – het feit dat het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een vrouw. En dan hebben we het nog niets eens over de seksuele molestaties en het flagrante racisme - en de spierwitte casts.

The Breakfast Club heeft hier in mindere mate last van – lees: seksisme is aanwezig, evenals homofobie, maar minder opzichtig. Is dat een reden waarom je deze films niet zou moeten zien? Ja en nee. Ja, omdat Hughes al dan niet onbewust de boodschap ventileert dat je als puber maar even rebel kan zijn voordat het echte leven begint – en dat was waarschijnlijk toch echt niet zijn onomwonden boodschap. Maar ook omdat zeker Sixteen Candles de wijze waarop je als vrouw juist niet wil worden behandeld normaliseert. Maar: je moet de films wél bekijken omdat ze – The Breakfast Club in het bijzonder – inspireren. Omdat in The Breakfast Club een groep uiteenlopende jongeren wordt gestimuleerd tot solidariteit.

Voor even, écht voor even, zijn ze een. Ze moeten in de film een essay schrijven over wie ze zijn, en dat weten ze natuurlijk nog niet. Daar zitten ze nog middenin, in die bitterzoete zoektocht. Een zoektocht die Hughes zo mooi wist te vatten in een jeugdige taal, in legendarische close-ups en in de meesterlijke soundtrack. Zoals het openingsnummer van Simple Minds – Don’t You (Forget About Me). Waarmee de film lijkt te zeggen: vergeet deze mensen niet, omdat de dromen van adolescenten er zijn om te koesteren. In de schamele hoop dat ze hun dromen weten te verzilveren, en de kleinburgerlijkheid vaarwel weten te zeggen. 

4 sterren (voor The Breakfast Club)
2 sterren (voor Sixteen Candles)