Column: zit de cancelcultuur tussen onze oren?

De cancelcultuur domineert menig discussie: bestaat zij wel? En zo ja: hoe ziet ze eruit? Is er echt een soort mechanisme waardoor beroemdheden ineens van de troon kunnen worden gestoten? Dat filmsterren ineens niet meer salonfähig zijn? Moeilijk te zeggen. Ik denk dat het voor Woody Allen – die, laten we eerlijk zijn, toch al in de winter van zijn carrière verkeert – wel steeds moeilijker is geworden om films blijven te maken. Tegelijkertijd zou het me niet verbazen als een Joss Whedon – wiens collega’s uit zijn tijd bij Buffy the Vampire Slayer en Angel zich onlangs tegen hem keerden – gewoon aan het werk blijft.

Er is, in die zin, niet een geprononceerde formule. Als je dit doet dan ben je af, als je dit doet dan mag je weer. Ik heb daar zelf ook problemen mee. Dat schreef ik al eerder over Woody Allen, waar ik een groot fan van was/ben. Dat geldt ook voor Louis C.K. en voor komiek Aziz Ansari. Ik leerde Ansari kennen als de sarcastische ijdeltuit Tom Haverford in Parks and Recreation. Ik zag vervolgens enkele van zijn komediespecials. Maar ik was het meest onder de indruk van zijn geesteskindje Master of None.

Master of None – een meesterlijke tragikomische reeks – deed me van meet af aan denken aan Louie, de geniale dramedy van Louis C.K. Maar tegenwoordig doet Louie me vooral denken aan de aflevering waarin Louis C.K. uiteenzet dat hij vaak masturbeert – aangezien enkele jaren geleden bekend werd dat hij dit ook doet voor nietsvermoedende vrouwen. Ansari kwam in 2018 ook terecht in een schandaal, of veroorzaakte een schandaal. Het is maar hoe je het ziet. De vrouw met wie hij datete beschuldigde hem van seksueel misbruik. Hun seks was niet altijd consensueel, beweerde ze. Ansari maakte zijn excuses, en erkende daarmee min of meer het probleem, en bovenal, dat hij een dader was.

In zijn daaropvolgende komediespecial uit 2019 wijdde hij grote stukken aan deze episode. Ik vond hem goed. Hij zocht naar vergeving, en kreeg dat ook van het publiek – dat gaat nogal makkelijk natuurlijk, als je preekt voor je eigen parochie. En toen was er, twee jaar later, enkele weken geleden ineens de aankondiging van een derde seizoen van Master of None. Was of is de tijd rijp? Misschien wel: Master of None is vanaf de verschijning in 2015 een vreemde maar meesterlijke eend in de bijt bij Netflix. Een naturalistisch portret van een New Yorkse neuroot met een vleugje magisch-realisme.

Ansari is qua stijl zeker schatplichtig aan Woody Allen en Louis C.K., maar heeft ook zonder twijfel zijn eigen kwaliteiten. Hij kan bijvoorbeeld goed regisseren. Want in het derde seizoen van Master of None dat vanaf volgende week te zien is – ik zag vooralsnog alleen de eerste, erg sterke aflevering – wordt de focus verlegd naar Devs boezemvriendin Denise (Lena Waithe schreef met Ansari de scenario’s). Ansari is dus minder voor en meer achter de camera aan het werk en gunt de schijnwerpers ditmaal aan zijn collega. Misschien is dit een bijeffect van de cancelcultuur. Dat iemand die bijna is gecanceld na een persoonlijke openbaring pas op de plaats maakt en schittert achter de coulissen.