Column: journalistiek en verantwoordelijkheid

Foto credits: Keith Bernstein

De twee koninklijke echtgenoten maken in het vijfde seizoen van The Crown  niet bepaald goede sier. Dat prins Charles (Dominic West) zich in de serie als een lompe boer gedraagt zal niemand meer verbazen, maar ook prins Philip (Jonathan Pryce) ontpopt zich tot een gevoelloze hork, die zich - naar eigen zeggen - wel ‘genoodzaakt’ zag op zoek te gaan naar ander (platonisch) gezelschap, aangezien hij en zijn echtgenote koningin Elizabeth (Imelda Staunton) nog maar zo weinig gemeenschappelijke interesses delen.

De serie biedt één schrale troost: prins Charles en prins Philip zijn tenminste niet zo berekenend oneerlijk als BBC-verslaggever Martin Bashir (hier gespeeld door Prasanna Puwanarajah, Ten Percent ) die, zo bleek vorig jaar uit onderzoek, prinses Diana in 1995 onder valse voorwendselen tot haar geruchtmakende tv-interview verleidde. Bashir bood later zijn excuses aan voor de misleiding, maar benadrukte nog steeds trots te zijn op het baanbrekende interview; zo’n klassiek 'het doel heiligt de middelen-verweer' dat toevallig de afgelopen week ook in Nederland weer eens uit de kast werd getrokken.

Eerlijkheid en betrouwbaarheid zijn natuurlijk sowieso waardevolle eigenschappen, maar bij journalistiek zitten deze elementen eigenlijk standaard ingebakken (of zouden dat in ieder geval moeten zijn). Onwaarheden worden journalisten dan ook extra zwaar aangerekend, zeker wanneer ze werken voor een gerenommeerd nieuwsmedium.

Dat het ook andersom werkt, toont een film zoals Shattered Glass  uit 2003. Het duurde jaren voordat serieleugenaar en journalist Stephen Glass bij The New Republic door de mand viel, juist omdat zijn superieuren en collega’s hem op zijn woord geloofden. Hij was immers, naast een goede vriend en gewaardeerde collega, ook journalist. Uiteindelijk werd duidelijk dat van de 41 artikelen die Glass voor The New Republic schreef er tenminste 27 gedeeltelijk of helemaal waren verzonnen. Shattered Glass  is sowieso een fijne film, met Peter Sarsgaard ( Dopesick ,  The Batman ) als Chuck Lane, de nieuwe hoofdredacteur die zich langzaam begint te realiseren dat de sympathieke Stephen met zijn fantastische verhalen hen al die tijd allemaal glashard heeft voorgelogen. ‘Hij serveerde ons fictie na fictie, en wij printten het allemaal als feit.’ De grootste verrassing is Hayden Christensen (Anakin Skywalker/Darth Vader in Star Wars Episode II  en III en Obi-Wan Kenobi ) als Stephen, die zelfs wanneer je denkt dat hij niet anders meer kan dan zijn bedrog toegeven dit toch nooit helemaal doet. Moeiteloos wisselt hij halve waarheden af met klassiek slachtoffergedrag. ‘Ben je boos op me? Ik voel me heel erg aangevallen! Ik heb niets fout gedaan!’

Maar goed, terug naar The Crown. De beladen relatie tussen de pers en het Britse koningshuis loopt als een rode lijn door het vijfde seizoen, dat stopt net voor het overlijden van Lady Diana, die in Parijs verongelukt terwijl ze vlucht voor paparazzi. The Crown  biedt nog wel iets van tegenwicht. In aflevering vijf ( The Way Ahead ) zien we hoe in 1989 een radiozendamateur bij de Daily Mirror aanklopt met sensationeel materiaal: een smeuïg en zeer intiem telefoongesprek tussen prins Charles en Camilla (Olivia Williams), waarin Charles onder andere mijmert over dat hij graag één – of meerdere - van Camilla’s tampons zou willen zijn. De hoofdredacteur twijfelt. Hij wil niet verantwoordelijk zijn voor het voortijdig uiteenspatten van een koninklijk huwelijk. Drie jaar later, wanneer Charles en Diana officieel uit elkaar zijn, wordt het transcript alsnog geplaatst. De keuze van de makers om in de serie wel het telefoongesprek te laten zien, maar niets van Diana's tv-interview zegt misschien ook al genoeg. Het interview is 'tainted goods'; bezoedeld door de acties van de verslaggever.