Column: Het valt niet mee om een goede slechterik te zijn

Foto credit: Erik Molberg

Voor twee soorten film- en televisiepersonages kan ik altijd maar weinig (zeg maar gerust: geen) geduld opbrengen: met stip op nummer 1 staan vervelende kinderen (denk Carl Grimes in de eerste seizoenen van The Walking Dead ), maar slecht geschreven schurken staan op een welverdiende tweede plaats.

Het zijn personages wier persoonlijkheid gelijkstaat aan de dingen die ze doen: ik ben slecht, dus ik doe slechte dingen. Het schoolvoorbeeld is Ramsay Bolton (Iwan Rheon) in Game of Thrones. Iedere keer wanneer hij ten tonele verscheen wist je: hij gaat iets sadistisch doen. Het maakte zijn personages uitermate voorspelbaar, en saai.

In de tv-serie Snowpiercer , waarvan onlangs het derde seizoen van start is gegaan, lopen ook een paar bordkartonnen schurken rond, die in iedere scène waarin je ze tegenkomt vooral zo gemeen mogelijk doen. Zoals Kevin (Tom Lipinski), de mannelijke variant van gastvrouw Ruth (Alison Wright), en LJ (Annalise Basso), zowel een superirritante tiener als een psychopathische seriemoordenaar. Maar ook treinenbouwer Wilford (Sean Bean) heeft maar één doel: hij wil zijn trein terug. Daarna ziet hij wel weer.

Het valt ook niet mee om een goede slechterik te zijn. En dan heb ik het niet over films en series die van zichzelf al draaien om antihelden - de Dexters, Walter Whites, Maleficents en de Tony Sopranos - maar over series en films waarin deze personages de tegenspelers zijn. Veel schurken dienen enkel als contrast: hun slechtheid benadrukt de goedheid van de held.

De betere slechteriken zijn die met nuance, diegenen waarbij je snapt waar ze vandaan komen, zelfs al praat dat hun gedrag niet goed. Zoals Gollem (Andy Serkis) in The Lord of the Rings  of Xu Wenwu (Tony Chiu-Wai Leung) in Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings. Of de slechteriken die echt honderd procent geloven dat niet de held, maar juist zij het juiste doen, zoals Thanos (Josh Brolin) en Erik Killmonger (Michael B. Jordan) in respectievelijk The Avengers  en Black Panther , maar ook Nurse Ratched (Louise Fletcher) in One Flew Over the Cuckoo’s Nest. Daarin verschilt ook Sean Beans interpretatie van Wilford met die van Ed Harris in de film Snowpiercer  uit 2013. Harris’ Wilford gelooft dat zijn manier de beste manier is om te overleven, zelfs als dat betekent dat de minstbedeelden daar de grootste offers voor moeten brengen.

Tot slot zijn er de enigmatische schurken. De slechteriken die zich niet laten doorgronden maar charismatisch genoeg zijn om de aandacht vast te houden. Zoals Hannibal Lecter ( Anthony Hopkins ) in The Silence of the Lambs  (of gespeeld door Mads Mikkelsen in Hannibal ), Heath Ledgers incarnatie van de Joker in The Dark Knight  en Anton Chigurh (Javier Bardem) in No Country for Old Men.

Binnenkort krijgen we er met de Deense horrorthriller Speak No Evil twee nieuwe exemplaren – van Nederlandse bodem – bij. De film gooide vorige maand op Sundance hoge ogen en zal naar verwachting in april in de Nederlandse bioscopen verschijnen. In Speak No Evil accepteert een nietsvermoedend Deens gezin een uitnodiging om op bezoek te gaan bij een Nederlandse familie (aangevoerd door Fedja van Huêt en Karina Smulders) die ze tijdens een vakantie hebben ontmoet. Het is lange tijd moeilijk de vinger te leggen op wat er precies niet klopt aan de Nederlandse Patrick, vrouw Karin en zoontje Abel. Is je gasten laten betalen voor een duur etentje reden voor alarmbellen, of gewoon te wijten aan een (cultureel) misverstand? Wanneer de wijzer dan toch eindelijk echt doorslaat naar de horrorkant, is het – uiteraard – te laat. ‘Waarom doen jullie ons dit aan?’, wil de Deense familie weten. ‘Omdat jullie het toelaten’, is het genadeloze antwoord.