Column: heilige moederliefde

De slechtste raad die ik ooit kreeg over het moederschap kwam van de kraamhulp, die me verzekerde dat elke moeder al snel van ieder huiltje van haar baby de achterliggende oorzaak zou kunnen herleiden. Want wat zegt het over mij als moeder als ik straks toch niet precies weet waarom de kleine huilt? (Even ter geruststelling: ook zonder deze superkracht is het, zowel met moeder als kind, toch nog redelijk goedgekomen.)

Ook in film en tv is het moederschap vaak in heilige nevelen gehuld. Vrouwen en moederschap gaan zo vanzelfsprekend samen, dat hoeft niet verder uitgesproken. Zelfs bij de boze stiefmoeder in Assepoester  staan haar kinderen bovenaan. Wanneer een moeder toch van dit patroon afwijkt, voelt dit bijna als heiligschennis. Zoals in de film Kramer vs. Kramer  (Pathé Thuis) uit 1979, waarin een vrouw ( Meryl Streep ) haar echtgenoot (Dustin Hoffman) opscheept met de zorg voor hun zoon. Toch krijgt ze later de voogdij over haar zoon toegewezen, want ze is de moeder.

Dat er in die veertig jaar eigenlijk nog weinig is veranderd, blijkt uit de recente remake Scenes from a Marriage  (Ziggo). In het origineel van Ingmar Bergman was het de man die wegging, in de nieuwe versie is het de vrouw (Jessica Chastain) die zowel haar echtgenoot (Oscar Isaac) als haar gezin verlaat.

Toch wordt er ook hier niet echt diep ingegaan op het waarom. Hardop toegeven dat het moederschap zwaar is, is al taboe. Dat een moeder haar kind daadwerkelijk ook verlaat is zulk afwijkend gedrag, daar lijkt geen aanvaardbare verklaring voor mogelijk.

Wat dat betreft voelt The Lost Daughter  (Netflix), het regiedebuut van Maggie Gyllenhaal, wel redelijk baanbrekend. De film is gebaseerd op het gelijknamige verhaal van Elena Ferrante ( De geniale vriendin ), waarin de middelbare Leda (Olivia Colman) tijdens een werkvakantie in Griekenland vriendschap sluit met Nina (Dakota Johnson). Nina’s dagelijkse worstelingen met haar jonge dochtertje doen Leda denken aan haar vroegere zelf (gespeeld door Jessie Buckley), als jonge moeder van twee. De flashbacks tonen een jonge vrouw die haast wordt verzwolgen door het moederschap. ‘Kinderen zijn een verpletterende verantwoordelijkheid’, zo laat de oudere Leda zich later ontvallen.

Ook Nina is ten einde raad. ‘Ze maakt me gek’, zo verzucht ze vermoeid, terwijl ze haar hangerige dochter van zich probeert los te weken. Veel hulp van familie hoeft ze niet te verwachten. Haar man is de meeste tijd weg voor ‘werk’, de tegeltjeswijsheden van schoonzus Callie (Dagmara Dominczyk) zijn ook weinig behulpzaam. ‘Ze stellen ons zwaar op de proef’, zegt deze veelbetekenend, terwijl haar eigen eerste kind nog geboren moet worden. Wanneer ze wil weten hoe Leda’s dochters vroeger waren, antwoordt Leda ontwijkend dat ze het niet meer weet. ‘Je vergeet nooit iets van je eigen kinderen’, zegt Callie beslist. ‘Is dat jouw persoonlijke ervaring?’, kaatst Leda ijzig terug.

Later komt de aap uit de mouw. Toen haar kinderen nog jong waren, is Leda bij ze weggegaan. Ze heeft haar dochters drie jaar niet gezien. ‘Hoe voelde het zonder hen?’, wil Nina weten. ‘Geweldig’, bekent Leda emotioneel. Kinderen zijn een grote verantwoordelijkheid. In Leda’s geval, te groot.