Column: de kracht van de videocassette

De eerste keer dat ik de Japanse horrorfilm Ringu van Hideo Nakata zag was als student op mijn televisie/videocombinatie. Toepasselijker kon haast niet: de film ging immers over een vervloekte videoband. Iedereen die de video bekeken had stierf na zeven dagen een afgrijselijke dood, tenzij je voor deze deadline iemand anders de film liet zien, als een soort postmoderne kettingbrief.

De meest geniale zet van de filmmaker was om in de film ook de kijker in één langgerekte scène aan de hele vervloekte video bloot te stellen. Uiteraard was de film fictie. Toch was ik stiekem wel blij toen de zeven dagen voorbij waren en er niet een dood Japans meisje uit de televisie aan het voeteneind van mijn bed was gekropen.

Ook in de nieuwe Netflix-serie Archive 81  hebben videotapes een duistere aantrekkingskracht. Dan (Mamoudou Athie), een jonge conservator, wordt door een rijk maar verder zeer mysterieus bedrijf gevraagd om een serie Hi8-bandjes te restaureren en te digitaliseren. Bandjes die zijn geborgen uit een uitgebrand appartementencomplex. Uiteraard moet dit gebeuren in een afgelegen bunker midden in de bossen, zonder internet en met beperkte ontvangst.

Dan raakt al snel in de ban van de voormalige eigenaresse van de bandjes, Melody (Dina Shihabi), een jonge vrouw die 25 jaar eerder – kort voor de brand – in het complex was komen wonen en voor een afstudeerproject haar nieuwe buren voor de camera zette. Uiteraard blijkt al snel niets zoals het lijkt.

In Archive 81  zitten veel, heel veel, referenties aan eerdere horrorfilms en psychologische thrillers. Van Rosemary’s Baby , Ringu  en The Conversation , tot de films van David Lynch en – uiteraard – The Blair Witch Project (Starz, Pathé Thuis), inmiddels uitgegroeid tot de standaard van ‘found footage’ horror.

Bij die laatste film fungeerde het op videocamera geschoten materiaal als een objectieve getuige. De film zelf werd ook gebracht als echte found footage, van een groep filmstudenten die de bossen introk om een film te maken over een lokale heksenlegende. Alleen hun videotapes werden teruggevonden. De makers, en de marketingafdeling, gingen heel ver om deze illusie in stand te houden. Ze castten drie onbekende acteurs, die ook onder hun eigen naam in de film optraden, en lieten hen ook expres niet deelnemen aan alle publiciteit. Zelfs hun persoonlijke pagina’s op de Internet Movie Database vermeldden dat ze waren overleden. Hun bedrog was uiteindelijk zo ‘succesvol’ dat de ouders van actrice Heather Donahue condoleancekaartjes kregen.

Archive 81  bewandelt een andere weg. Melody’s videomateriaal is wel een belangrijke, maar ook zeker niet de enige schakel in het geheel (opvallend genoeg volgt de gelijknamige podcast, waar deze serie losjes op gebaseerd is, juist wel heel trouw de found footage formule). Waar The Blair Witch  alles dat je ziet als ‘waar’ presenteert, trekt Archive 81  juist steeds meer de waarheid van wat we zien in twijfel. Gebeurt alles dat Dan en Melody meemaken nu echt, of zit het in hun hoofd? Zijn de videocassettes gewoon videocassettes, of is er iets bovennatuurlijks aan de hand? Eén conclusie lijkt wel duidelijk: waag je nooit aan blanco bandjes!