Borat Subsequent Moviefilm: onevenwichtig maar doeltreffend

Twee weken voordat de Amerikaanse presidentsverkiezing op de agenda staat gooit Sacha Baron Cohen a.k.a. Borat nog even olie op het vuur. In Borat: Subsequent Moviefilm (de lange titel is Borat Subsequent Moviefilm: Delivery of Prodigious Bribe to American Regime for Make Benefit Once Glorious Nation of Kazakhstan) maakt Cohens cartooneske Kazach zijn rentree. Het is alweer veertien jaar geleden dat de onbeholpen journalist toog naar de Verenigde Staten om zijn hilarische documentaire te maken. In Borat 2 zien we hoe de hoofdpersoon een levenslange straf uitzit in een Kazachse goelag; een akelige steengroeve waar je toch echt niet dood wil worden gevonden.

Maar op een dag gloort er hoop aan de horizon wanneer de Kazachse overheid Borat clementie verleent. Vervolgens wordt hij uitgenodigd om opnieuw naar de Verenigde Staten af te reizen, om vicepresident Michael Pence (de ‘vice-pussy grabber’) te verblijden met een nationaal cadeau: een aapje genaamd Johnny (de primaat is ook pornoster en de Kazachse minister van Cultuur). Want de Kazachen zijn dolblij met de regering van Donald Trump, die ze een 'wonderdoener' noemen. Eenmaal gearriveerd ontdekt Borat dat zijn 15-jarige dochter Tutar (Maria Bakalova) als verstekeling met het aapje (dat ze heeft opgegeten) is meegereisd.

Dat blijkt geen probleem: Borat kan toch ook zijn dochter cadeau doen aan Michael Pence? Dan moet ze wel een metamorfose ondergaan (Bakalova ziet er in de eerste akte uit als een vunzige smeerpoets) en een cursus etiquette volgen. Deze verhaalwending is slim bedacht door de scenaristen; zo hoeft Cohen zelf niet voortdurend in beeld te zijn. Want Borat wordt overal op straat herkend (vandaar dat Cohen zich ook verschillende andere vermommingen laat aanmeten). Bovendien willen de makers met de introductie van Tutar iets laten zien van misogynie in de Amerikaanse maatschappij en dat lukt ze probleemloos.

Zo maakt Tutar kennis met een influencer die zich een ‘sugar baby’ noemt. Ze vist op rijke oude mannen en vindt dat vrouwen dienstbaar en keurig moeten zijn. Op een debutantenbal in een van de zuidelijke staten – met opvallend genoeg uitsluitend witte deelnemers – vertelt de vader van een van de debutanten dat Borats dochter er schitterend uitziet, waarop de dochter van de man verbeten haar vader aanspreekt: ‘Dat is smerig!’ Het is in die zin wonderlijk hoe Amerikanen zichzelf te kakken zetten. Zo vindt een bakker het geen probleem om antisemitische teksten op een taart te schrijven.

Amerikanen zijn, zo blijkt, overal toe bereid, zolang er maar voor wordt betaald. Dat is een gewaarwording die we ook al zagen in Borat. En ironisch genoeg behoren de enige sympathieke Amerikanen in Borat 2 tot een minderheid. Zo is er een zwarte vrouw die Tutar probeert te beschermen tegen haar vader, want Borat gedraagt zich niet zoals een vader zich zou moeten gedragen. Ook zijn er tegen het einde van de film twee Joodse vrouwen die alleen maar kunnen lachen op het moment dat Cohen in een wanstaltig antisemitisch kostuum hun synagoge komt binnen strompelen.

Maar naast een keur aan onwerkelijkheden (waaronder tegen het einde een bijzonder ranzig moment met Rudy Giuliani, de oud-burgemeester van New York en steun en toeverlaat van Donald Trump) is Borat 2 ook een samenraapsel van flauwigheden. Nee, het is niet grappig dat Tutar met haar anus een bierflesje kan openen; en dat Kazachse mannen twee keer zoenen, ook bij het begroeten van andere mannen, weten we nu wel. Wat dat betreft voelt Borat 2, zeker in het middenstuk, als een herhaling van zetten. Totdat je tegen het einde weer wordt wakker geschud met een onvervalst zie-ik-dit-nu-met-mijn-eigen-ogen-moment.