Amend: Will Smith geeft een levendige geschiedenisles

De vier jaar Trump hebben aangetoond hoe gepolariseerd de VS eigenlijk is. In de lange, doorwrochte Netflix-documentaire Amend toont Will Smith aan de hand van een aantal mijlpalen in de gelijkheidsstrijd hoe dit komt (en stelt hij de vraag of het ooit verandert).

Het 14e amendement waar de titel naar verwijst is volgens veel experts de belangrijkste toevoeging aan de Amerikaanse grondwet. De extra regels uit 1868 kwamen voort uit de Amerikaanse Burgeroorlog en de afschaffing van de slavernij en legden vast dat iedereen die in de VS geboren wordt gelijk is.

Tussen theorie en praktijk gaapt echter - ook 150 jaar later - nog steeds een enorme kloof, bewezen de Black Lives Matter-rellen afgelopen jaar maar weer. Minderheden als Afro-Amerikanen, lhbtiq'ers en immigranten hebben hun gelijkheid doorlopend moeten bevechten. En conservatieve, veelal zuidelijke krachten hebben doorlopend hun best gedaan te voorkomen dat de wet naar de letter werd nageleefd.

Producent én presentator Will Smith maakte met Amend voor Netflix een lijvige, zes uur durende geschiedenisles die aan de hand van een flink aantal belangwekkende gelijkheidszaken voor het Hooggerechtshof ingaat op die polarisatie. Aan de hand van interviews met betrokkenen, wetenschappers en activisten, heel veel archiefbeelden en quotes uit historische documenten (veelal gereciteerd door beroemde acteurs en actrices, van Samuel L. Jackson tot Bobby Cannavale) schetst Amend een beeld van de conflicten die de afgelopen twee eeuwen Amerika hebben gevormd tot de rumoerige smeltkroes die het nu is.

Het is niet aan te bevelen de zeer doorwrochte reeks te bingewatchen - er wordt in korte tijd heel veel informatie op de kijker afgevuurd. Maar tegelijkertijd biedt Amend, ook juist voor niet-Amerikanen, op levendige wijze veel context waar in de vluchtige media nauwelijks nog ruimte voor is. De populaire Hollywood-ster neemt de kijker op een niet-neerbuigende manier aan de hand: 'Het is niet erg als je het 14e amendement niet uit je hoofd kent – dat deed ik ook niet.'

De frustraties van het Zuiden over het verliezen van de burgeroorlog zijn altijd blijven sluimeren. En zwarte Amerikanen mogen sinds 1868 op papier gelijk zijn aan de witte immigranten die ze naar Noord-Amerika sleepten, in de praktijk bleven ze opboksen tegen stereotypen en stigma's waar ook de media ze mee opzadelden (kenmerkend is de enorme opleving van de Ku Klux Klan nadat de racistische filmklassieker Birth of a Nation uitkwam).

Amend schaamt zich er niet voor partij te kiezen voor de onderdrukten die doorlopend hun stem moesten verheffen om de beloofde gelijke rechten te verwezenlijken. Maar dat weerhoudt de serie er niet van een rationele, eerlijke toon aan te slaan die iedereen kan aanspreken, ongeacht in welke hoek van het politieke spectrum je zit.