Gooijer ziet: High-Rise

 

‘Later, terwijl hij op zijn balkon de hond zat op te eten, dacht dr. Robert Laing na over de ongewone gebeurtenissen die de afgelopen drie maanden in het enorme flatgebouw hadden plaatsgevonden.’ Dat is de eerste zin van het boek High-Rise uit 1975, een briljante en verontrustende toekomstvisie van cultschrijver J.G. Ballard over de (toen) nabije toekomst waarin consumentisme, welvaart en technologie de moderne mens tot psychotisch gedrag drijven. Het is ook de eerste scène van de adembenemende verfilming van High-Rise die vandaag in première gaat: op zijn balkonnetje op de vijfentwintigste verdieping roostert Robert Laing, gespeeld door Tom Hiddleston, een hondje terwijl het in de rest van het gebouw stil is omdat iedereen elkaar heeft uitgemoord. Daar komen ‘de ongewone gebeurtenissen’ namelijk op neer; in de wolkenkrabber is een dodelijke combinatie van decadentie en klassenstrijd uitgebroken. De werkende klasse die de goedkopere onderste verdiepingen bewoont, heeft zich via de advocaten en doktoren van de middenverdiepingen een weg naar de top gevochten, waar de architect van het gebouw – Jeremy Irons, die zoals gebruikelijk een onuitstaanbare bekakte hufter neerzet – in een extravagant penthouse de belichaming zit te wezen van het morele verval dat zijn gebouw uitlokt. De flat is een hypermoderne, geheel op zichzelf staande wereld met alle voorzieningen die je kunt bedenken, een microkosmos die symbool staat voor de moderne, jachtige technologische wereld die de mens doet doorslaan van de stress. Hoe dat doorslaan wordt gevisualiseerd in High-Rise , is te zien in de trailer:

Het interessante van de verfilming is dat de wereld die wordt verbeeld een futuristische versie van de jaren 70 is. Dat schept afstand maar is tegelijkertijd een vervreemdende afspiegeling van onze tijd: de overdaad aan technologie, media, vertier en onderlinge competitie die de mensen in High-Rise gek maakt, is beslist herkenbaar. De film wordt gemengd ontvangen: veel critici vinden het een over-gedesignde onduidelijk beeldbrij met te weinig verhaal. High-Rise is zeker ongrijpbaar maar ontegenzeggelijk zeer fascinerend en de moeite van het proberen waard, vooral door de geweldige Tom Hiddleston, die we kennen als Loki uit de Marvel films en uit de serie The Night Manager. Hier zijn meer trailers en clips te vinden.

Schrijver J.G. Ballard (zijn autobiografie Empire of the sun werd door Spielberg verfilmd) had patent op zwartgallige toekomstverhalen waarin urban professionals geestelijk ten gronde gaan. Een gratis proeve van de psychoses waaraan Ballard zijn hoofdpersonen onderwierp, is te zien in deze BBC-versie van zijn korte verhaal The enormous space , over een wetenschapper die na een ongeluk besluit zijn huis nooit meer te verlaten en daaruit de uiterste consequenties trekt. Zeer weird en net als High-Rise een fataal verhaal voor huisdieren.